UTI at impeksyon sa utak, dinanas ng 13-anyos na namatay dahil sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | December 9, 2022

Ang musika at sayaw ay kabilang sa malawak at makulay na mundo ng sining. Maraming kabataan ang nasa mundong ito. Ang kinahihiligan nilang pagkanta at pagsayaw ay akma naman sa kanilang kakayahan at talento. Isa sa mga talentadong kabataan na ito ang mahilig kumanta at sumayaw na si Justine Paule, anak nina G. Francis at Gng. Ligaya Paule ng Pampanga. Sa kasamaang-palad, maagang namaalam ni Justine sa mundo ng musika at sayaw, ganundin sa mundong ibabaw.

Si Justine, 13, ay namatay noong Hunyo 2, 2019. Siya ang ika-136 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Ang sanhi ng kanyang pagpanaw na nakasaad sa kanyang Certificate of Death ay Septic Shock (Immediate Cause), Central Nervous System Infection (Antecedent Cause) at Urinary Tract Infection (Underlying Cause). Si Justine ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan sa Pampanga. Una, noong Abril 4, 2016; pangalawa, noong Oktubre 18, 2016; at pangatlo, noong Hulyo 18, 2017. Matapos maturukan ni Justine, maayos naman ang kanyang kalusugan, maliban lamang sa pasulpot-sulpot na pagkakaroon niya ng lagnat na naaagapan naman sa tuwing pinapainom siya ng paracetamol.

Pagkalipas ng halos dalawang taon mula noong huli siyang maturukan ng Dengvaxia o noong Mayo 3, 2019, dumaing si Justine ng pananakit ng ulo, tiyan, likod at kasu-kasuan. Pinainom siya ng paracetamol at bahagyang naibsan ang kanyang masasamang nararamdaman, subalit bumalik agad ang mga ito pagkalipas ng ilang sandali. Nang panahon na ‘yun, napansin ng kanyang ina na si Gng. Ligaya na gustung-gusto niyang naliligo at binabasa ang kanyang mga paa. Sa mga sumunod na araw, hindi bumuti ang kalagayan ni Justine at siya ay naging malungkutin. Nagbago ang kanyang ugali at naging bugnutin.

Narito ang mga naging karamdaman ni Justine noong Mayo 2019 hanggang siya ay bawian ng buhay noong Hunyo 2, 2019:

• Mayo 5 - Pinasuri siya sa isang ospital sa Pampanga dahil walang pagbabago sa kanyang mga nararamdaman. Base sa resulta, may UTI si Justine, kaya niresetahan siya ng antibiotics at in-admit sa nasabing ospital dahil siya ay naturukan ng Dengvaxia.

• Mayo 16 - Nanginginig at giniginaw si Justine, gayundin, kung anu-ano ang kanyang mga sinasabi na hindi maintindihan. Siya ay nagwawala dahil sa sakit na kanyang nararamdaman. Hindi bumuti si Justine, bagkus, lalong lumala ang kanyang masasamang nararamdaman.

• Mayo 17 - Hindi na muling nagising si Justine. Ayon sa doktor, na-comatose na siya, kaya iminungkahi na ipa-CT scan siya. Dahil dito, inilipat si Justine ng ospital. Ayon sa doktor at base sa resulta ng kanyang CT scan, namamaga ang utak ni Justine dahil sa impeksyon. Siya ay in-intubate at pagsapit ng alas-3:00 ng hapon, inilipat siya sa ICU. Nang hapon ding ‘yun, inulit ang x-ray at CT scan sa kanya. Base sa resulta, pareho pa rin ang nakita ng doktor. Hindi na muling bumuti ang kondisyon ni Justine sa mga sumunod na araw.

• Hunyo 2, alas-3:00 ng madaling-araw - Nag-agaw buhay si Justine. Sinubukan siyang i-revive ng doktor, subalit pagsapit ng alas-3:15 ng madaling-araw ay tuluyan siyang binawian ng buhay.

Anila G. at Gng. Paule sa kanilang salaysay, “Napakasakit para sa aming pamilya ng dagliang pagpanaw ni Justine. Hindi namin akalain na babawian siya ng buhay nang napakabata.

“Kailanman ay hindi pa siya nagkasakit nang malubha at kinailangang maospital, maliban na lamang nitong kamakailan kung saan siya ay labis na nagkasakit na naging sanhi ng kanyang agarang pagpanaw. Nais naming banggitin na maayos ang kalusugan ni Justine at hindi pa siya nagkakaroon ng dengue bago siya maturukan ng Dengvaxia. Walang ibang kakaiba o bagong gamot o kemikal na pumasok sa katawan niya maliban sa nasabing bakuna.”

Ang mga nabanggit sa taas ang naging dahilan para lumapit sina G. at Gng. Paule sa PAO at PAO Forensic Team. Sabi pa ng mag-asawang Paule, “Nais din naming liwanagin na hindi ipinaliwanag nang maigi sa amin kung ano ang bakunang itinurok sa aming anak. Sa katotohanan, wala kaming pahintulot nu’ng araw na binakunahan si Justine.”

Maliwanag na tulad ng napakaraming kaso sa tinaguriang Dengvaxia cases, nabalewala rin sa kaso ni Justine ang karapatang magdesisyon ng mga magulang para sa menor-de-edad nilang mga anak. Ang magulang ang higit na nakakaalam kung ang kanyang anak ay nararapat na mabigyan ng bakuna, lalo na kung ang pinag-uusapang bakuna ay bago pa lamang tulad ng Dengvaxia. Walang karapatan ang sinuman na magdesisyon para sa kanila, tulad ng nangyari sa mag-asawang Paule. Kaya naninindigan ang mag-asawang Paule na hindi nila palalagpasin ito. Sa pagtatamo ng katarungan para rito, kasama nila ang PAO at PAO Forensic Team.

Meningitis na ikinamatay ng 32-anyos na staff ng PAO, pag-aaralan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | December 2, 2022

Mapanghinala ang tawag ng kalikasan. May kung anong magnet ito na humahatak at hindi mapahindian. Ang natural na mga kapaligiran, partikular na ang kabundukan at karagatan, ay malapit sa puso ni Jayson Ebisa, dating empleyado ng Public Attorney’s Office (PAO). Kaya naman maging sa huling sandali ng kanyang buhay, ang karagatan ay kanya pang napasyalan.

Napuntahan pa ni Jayson ang Boracay bago siya nagkasakit ng Meningitis at pumanaw. Ang mga alon sa dagat… ang simoy ng hangin… mayroon kayang ibinulong noon kay Jayson sa magaganap sa kanya sa susunod o huling yugto ng kanyang buhay?

Si Jayson, 32, ay namatay noong Agosto 29, 2022. Ayon sa nakakatandang kapatid ni Jayson na si Jeffrey Ebisa, umuwi ang nakababatang kapatid niya sa kanila sa Tarlac noong Agosto 17, 2022. Nagtaka si Jeffrey dahil hindi basta-basta umuuwi si Jayson, kadalasan ay tuwing may okasyon lamang. Madalas sumakit ang ulo ni Jayson, ani Jeffrey. Dahil dito, pinayuhan niya si Jayson na magpatingin sa ospital, na siya namang ginawa ng huli noong Agosto 19, 2022. Na-confine siya sa isang ospital sa Tarlac noong Agosto 23, 2022 hanggang siya ay pumanaw noong Agosto 29, 2022. Ang mga labi ni Jayson ay sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Laboratory Division (PAOFLD). Ito ay isinagawa ng mga forensic doctors at personnel ng PAOFLD. Sa kasalukuyan, nasa ilalim ng masusing pag-aaral ang resulta ng nasabing forensic examination.

Si Jayson ay pangatlo sa apat na anak nina G. Carlito at Gng. Estrella Ebisa ng Tarlac. Ayon kay Jeffrey na siya namang pinakamatanda, akala nila ay ordinaryong sakit lamang ng ulo ang nararamdaman ni Jayson. Ngunit dahil matagal nang iniinda ‘yun ni Jayson, pinayuhan niyang magpatingin na ito sa ospital. Naaalala ni Jeffrey na habang nasa bahay pa nila ay nagsusuka si Jayson, pero nawala ‘yun, ang patuloy na nagpahirap kay Jayson ay ang matinding sakit ng ulo. Hinihilot-hilot siya ni Jeffrey para maibsan ang kanyang nararamdaman. Ani Jeffrey, “Sobrang sakit ng ulo ang naramdaman niya… para raw itong mabibiyak. Kaya paiba-iba ang posisyon niya.” Ang masakit gunitain na mga eksenang ‘yun ay malinaw na malinaw pa sa alaala ni Jeffrey, ngunit ganundin ang masasaya at humahaplos sa dibdib na mga gunita. Aniya, mapagmahal si Jayson. Pangarap nitong mapabahayan ang kanilang pamilya at mapatapos ang kanilang bunsong kapatid sa pag-aaral na sinusuportahan ni Jayson. Naunang tumulong si Jayson dito at dumagdag na rin si Jeffrey. Malapit nang magtapos sa pag-aaral sa kolehiyo ang bunsong kapatid nilang ito na nangangarap maging pulis. Nagmamarka sa memorya ni Jeffrey ang pagiging organisado ni Jayson. Aniya, “Palagi siyang nag-o-organize ng gagawin sa bahay. Parang siya ang pinakamatanda sa aming lahat. Siya ang nagde-decide.” Buong pangumbabang sinabi pa ni Jeffrey, “Kahit ako, inaamin ko naman na sa kanya ako nagko-consult sa mga bagay na hindi ko alam. Feeling ko, kasi ahead siya sa knowledge sa buhay sa labas.”

Sinusugan ni Nona Romey, kaibigan at kaopisina ni Jayson sa PAO at sa dati nilang katrabaho sa isang eskuwelahan, ang mabubuting katangian ni Jayson. “Masayahin siya at mahilig mag-organize ng mga lakad, katulad ng pagpunta namin sa Pangasinan bago mag-pandemic,” ani Nona. “Maalalahanin din si Jayson, maalaga at hindi madamot,” dagdag pa niya. Naaalala ni Nona na bago pa umuwi sa Tarlac ay nakaramdam na ng sakit ng ulo at likod si Jayson. Pinayuhan niya si Jayson na huwag matakot at manatili lang na mayroong positive vibe. Bagama’t naisip diumano ni Jayson na baka siya ay may tumor, nagagawa pa rin nitong magbiro, at hindi nito nakakalimutan na tawagan si Nona kahit na noong ito ay nasa Tarlac at tumindi na ang karamdaman.

Hindi niya makakalimutan si Jayson na madalas na naghihintay sa kanya tuwing uwian. Higit sa lahat, hindi niya makakalimutan ang pagpupursige nito na higit pang mapaunlad ang sarili upang makatulong sa kanyang pamilya. Ayon kay Nona, nasa PAO na si Jayson nang magsimula itong mag-aral sa kolehiyo. “Tuwing hapon, pagkatapos ng trabaho siya pumapasok. Information Technology ang natapos niya, kaya malaki ang utang na loob niya sa PAO. Talagang masasabi na produkto siya ng PAO,” sabi ni Nona.

Si Marivic Calipay ay isa pang kaibigan, kaopisina sa PAO at sa nabanggit na eskuwelahan ni Jayson na may magagandang alaala sa kanya. Ani Marivic, “Responsible siyang tao. Childlike… sweet. Mami-miss ko ang tawag niya sa akin na ‘beshie’, at ‘yung pagkakaroon ng parang kapatid na laging nand’yan. Wala na rin akong makakasabay pauwi. Super-close kaming dalawa kasi nakakasabay ko siya sa pagbubundok.” Naikuwento ni Marivic na dapat ay aakyat pa sila ng Mount Pulag, pero hindi natuloy dahil pumunta si Jayson ng Boracay. Nagplano na lang sila na akyatin ang nasabing bundok sa susunod na taon.

Bakit kaya ang karagatan at hindi ang kabundukan ang napiling puntahan ni Jayson bago siya pumanaw? Dahil ba ang karagatan ang maiiwanan niya sa lupa kaya sa kanyang huling sandali ito ang nais niya makita? At ang kabundukan naman ay tila hindi niya mami-miss, dahil ba mas mataas pa ru’n ang kanyang paroroonan na kalangitan? Hanggang sa muling pagkikita, Jayson….

Para sa PAO Forensic Team, anuman ang nasa likod ng pagkakasakit niya ay patuloy na tutuklasin at pag-aaralan upang magkaroon ng katahimikan ang bawat daing ni Jayson bago siya malagutan ng hininga.

Lagnat, pananakit ng kasu-kasuan, at Pott's Disease, dinanas ng 13-anyos na namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 25, 2022

Ang kakayahan ng isang tao habang bata pa lamang ay masasabing palatandaan kung ano ang kanyang maaaring maging kapalaran. Si Calvin Jhon Soriano, anak nina G. Nestor at Gng. Juvelyn Soriano ng Pasig City, ay malakas, aktibo, malusog at masiglang bata. Mahilig din siyang maglaro ng basketball.

Natural lamang sa mag-asawang Soriano na mangarap ng magandang kinabukasan para sa kanilang anak na si Calvin Jhon, na maaaring sa larangan ng sports. Sa kasamaang-palad, hindi na niya naipagpatuloy ang pagdribol ng bola at pagbuslo nito sa ring ng tagumpay sa basketball man o sa buhay.

Si Calvin Jhon, 13, namatay noong Mayo 30, 2019, ang ika-135 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Calvin Jhon ay naturukan ng Dengvaxia sa isang health center sa Pasig noong Oktubre 27, 2017. Noong Oktubre 30, 2017, nang una siyang makaranas ng lagnat na tumagal nang dalawang linggo. Sumakit din ang kanyang kasu-kasuan, ulo at tiyan. Parang may kumakalkal diumano sa kanyang tiyan. Nanghihina siya at palaging nagpapahilot dahil parang nilalamog diumano ang kanyang katawan. Pinainom siya ng paracetamol at ibuprofen, pero bumabalik din ang masasamang nararamdaman niya. Bagama’t bumuti ang kanyang kalagayan matapos ang dalawang linggong pagkakasakit, noong Disyembre 11, 2017, nagkalagnat siya ulit at tumagal din ito nang dalawang linggo. Parehong karamdaman ang kanyang naranasan gaya ng mga naranasan niya noong Oktubre hanggang Nobyembre 2017.

Pagdating ng 2018, nadagdagan ang kanyang mga nararamdaman:

• Enero 26 - Nagkalagnat ulit siya. Dahil sa pangamba ng kanyang mga magulang sa mga pagbabago sa kanyang kalusugan, gayundin dahil sa mga balita tungkol sa mga batang nagkakasakit at pumanaw dahil nabakunahan ng Dengvaxia, dinala siya sa doktor at ipinasailalim sa Hematology para malaman ang kanyang platelet count. Base sa resulta, normal naman ito.

• Marso, Hunyo at Setyembre - Pabalik-balik ang masasama at kakaibang nararamdaman niya gaya ng lagnat, pananakit ng ulo, tiyan at mga kasu-kasuan. Nagpatuloy ito noong Disyembre 2018.

• Disyembre - Nagkaroon ng pagbabago sa kanyang ugali. Siya ay naging bugnutin at nananakit dahil madali na siyang mapikon. Masakit din ang kanyang tagiliran. Sa pag-aakalang dahil lang ito sa pagba-basketball, hinihilot ng kanyang mga magulang ang kanyang katawan. Hindi na rin siya nakakatulog nang maayos dahil sa sakit ng katawan at sobrang panghihina. Dinala siya sa isang doktor na nagreseta sa kanya ng antibiotics. Ni-refer siya sa isang ospital sa Laguna para sa iba pang pagsusuri.

Pagdating ng 2019, lumala ang kanyang kondisyon at ito ay humantong sa maaga niyang pagpanaw:

• Marso 20 - Dahil hindi bumubuti ang kanyang kalagayan, nag-follow-up check-up sila sa doktor na unang pinagdalhan sa kanya noong Disyembre 2018. Niresetahan siya ng mga gamot para sa pananakit ng kanyang katawan.

• Marso 26 - Isinailaim siya sa spine x-ray. Ayon sa resulta, spasm ang kanyang nararanasan. Namamanhid ang ibabang bahagi ng kanyang katawan at siya ay nakukuba. Hirap na rin siyang matulog nang nakahilata.

• Abril 1 at 5 - Habang nasa bakasyon si Calvin Jhon sa bahay ng ina ni G. Nestor na si Rosario Soriano sa Pasig, ibinalita sa kanila ni Karen Soriano (ate ni G. Nestor) ang masasamang nararamdaman ni Calvin Jhon. Nasa Laguna sina G. Nestor at Gng. Juvelyn dahil nandu’n ang kanilang hanapbuhay. Si Karen ang pangunahing tumitingin kay Calvin Jhon at ayon sa kanya, hindi maayos na nakakakain si Calvin Jhon, kaya bumagsak ang kanyang katawan. Hirap na rin siyang tumayo at hindi nakakalakad. Hindi rin siya nakakatulog nang maayos dahil sa pananakit ng kanyang katawan at mga binti. Dahil palala nang palala ang masasamang nararamdaman niya, isinugod siya ni Karen sa isang ospital sa Pasig noong Abril 5, 2019. Base sa resulta ng x-ray, posibleng may TB siya sa buto.

• Abril 6 - Dahil hindi nawawala ang pananakit ng kanyang likod at tagiliran, in-admit siya sa nasabing ospital. May bukol din siya sa ulo at ito ay kumalat sa mga sumunod na araw. Namamanhid ang ibabang bahagi ng kanyang katawan.

• Abril 16 - Isinailalim siya sa MRI at nakitang may Pott’s disease siya. Inirekomenda ng doktor na isailalim siya sa biopsy.

• Mayo 5 - Dahil kailangan siyang i-biopsy, inilipat siya ng ospital. Inulit ang pagsusuri sa kanya at kinumpirma ng doktor na may Pott’s disease siya.

• Mayo 16 - Dahil hindi malaman kung bakit mabilis ang pagkalat ng nana sa katawan niya, isinailalim siya sa HIV test. Base sa resulta, negatibo naman siya sa HIV, gayunman, siya ay humina nang humina at nagpatuloy ang pananakit ng kanyang katawan.

• Mayo 30 - May nakitang tubig sa kanyang baga. Siya ay in-intubate dahil siya ay hirap huminga. Tinanggal din ang tubig na namuo sa kanyang baga. Pagsapit ng alas-11:00 ng umaga, nag-agaw-buhay na si Calvin Jhon. Siya ay sinubukang i-revive ng doktor, subalit pagsapit ng alas-12:00 ng tanghali, tuluyan siyang pumanaw.

Sabi ng kanyang mga magulang, “Napakasakit para sa amin ng pagpanaw ni Calvin Jhon. Hindi namin akalain na babawian siya ng buhay nang napakabata.

“Kailanman ay hindi pa siya nagkasakit nang malubha at kinailangang maospital, maliban lamang nitong kamakailan kung saan siya ay labis na nagkasakit na naging sanhi ng kanyang pagpanaw. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna ng Dengvaxia sa aming anak at iba pang mga bata. Kung hindi nabakunahan si Calvin Jhon ay buhay pa sana siya ngayon, kaya kinakailangang may managot sa naging kapabayaan ng mga taong nagbakuna sa aming anak.”

Patuloy na naninindigan ang mga magulang ni Calvin Jhon sa pakikipaglaban para sa hustisya sa sinapit niyang trahedya. Sa napakabata niyang edad, siya ay nagdusa nang sobra at umabot pa sa puntong isinailalim siya sa HIV test dahil hindi matukoy ang dahilan ng paglubha nito. Ang hustisyang inaasam ng pamilya ay sadyang mailap pa ngayon, subalit darating ang araw na mapagtatagumpayan din nila ang katarungang minimithi sa tulong ng Poong Maykapal.

Kami sa PAO at PAO Forensic Laboratory na nilapitan ng mag-asawang Nestor at Juvelyn Soriano ay kasama nila sa labang ito hanggang sa tagumpay para kay Calvin Jhon, ang may potensyal sanang atleta ng bayan.