3 beses nabakunahan... Nagka-heart enlargement at minanas, bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | June 3, 2023

Sa usaping may kinalaman sa “puso” wala nang mas higit na apektado sa isang mapagmahal na ina, lalo na kung ito ay may kaugnayan sa kanyang anak. Katulad ni Gng. Maricel C. Fernandez ng Bulacan sa kanyang anak na si Jc Albert F. Legaspi, na nagkaroon ng malubhang karamdaman at pumanaw.

Ani Gng. Maricel sa kanyang salaysay: “Maayos ang kalagayan ni Jc, ngunit noong mga sumunod na araw ay kitang-kita ang pagtibok ng kanyang puso. Buwan-buwan ay dinadala namin siya sa isang ospital sa Quezon City. Na-discharge siya noong Mayo, dahil sa kakapusan ng aming pera, hindi na namin siya madala pang muli sa ospital para sa kanyang check-up.”

Si Jc, 15, ay namatay noong Nobyembre 25, 2020. Siya ang ika-159 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki, at pagdurugo ng lamang-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015}. Siya ay sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, matapos na hilingin ito ng kanyang mga magulang.

Siya ay tatlong beses na naturukan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan. Una, noong Hunyo 21, 2016; pangalawa ay noong Pebrero 1, 2017, at huli, noong Setyembre 25, 2017.

Ayon kay Gng. Maricel, si Jc ay “Masayahin, aktibo, masigla at malusog na bata. Mahilig siya maglaro ng volleyball. Kailanman ay hindi siya nagkaroon ng mabigat na karamdaman, maliban na lamang noong nagkaroon siya ng Dengue noong siya ay nasa Grade 1.”

Pagdating ng 2019, patuloy pa rin na lumubha ang kanyang kalagayan. Narito ang ilan sa mga detalye:

∙ Enero 2019 - Tuluy-tuloy ang kanyang pag-ubo. Dinala siya sa isang ospital sa Bulacan. Base sa resulta ng x-ray, lumaki umano ang puso niya. Binigyan siya ng gamot para sa ubo at ni-refer sa ibang ospital upang masuri ang paglaki ng kanyang puso. Agad siyang dinala ro’n dahil hirap na ito sa paghinga. Nangitim ang kanyang mga kuko sa kamay at paa. Isinailalim din siya sa iba’t ibang uri ng eksaminasyon. At nakumpirma ro’n na mayroon siyang “enlargement of the heart.”

∙ Marso at Abril 22 - Muling inubo si JC noong Abril 22, 2019, dinala siya sa isang ospital sa Quezon City, dahil sa patuloy na pag-ubo na nagsimula ng huling linggo ng Marso 2019. Nawalan na siya ng malay at nang i-akyat sa Intensive Care Unit (ICU) ay nagkamalay ito subalit nagwawala siya dahil sa tindi ng sakit na kanyang nararamdaman, kaya napagdesisyunan na siya ay iginapos. Nagkaroon siya ng hallucinations, at na-comatose rin si Jc ng dalawang linggo.

∙ Setyembre 2019 - Naging maayos ang naging kalagayan ni Jc sa mga sumunod na araw, maliban sa malakas na pagtibok ng kanyang puso.

Noong taong 2020, lumala ang kondisyon ni Jc. Hanggang sa humantong ito sa kanyang pagpanaw. Narito ang mga kaugnay na detalye:

∙ Setyembre 2020 - Muling bumalik ang kanyang pag-ubo. Dinala siya sa isang medical center at niresetahan ng gamot sa ubo at para sa puso niya.

∙ Nobyembre 12 at 18 - Namamanas na ang mga paa ni Jc, palala nang palala ang kanyang manas. Noong Nobyembre 18 ay dinala siyang muli sa ospital.

∙ Nobyembre 19 at 22 - Isinailalim si Jc sa swab test at negatibo ang naging resulta. noong Nobyembre 19 ay ipinasok siya sa emergency room.

∙ Nobyembre 25 - Nais niya nang lumabas sa ospital, pinayagan itong lumabas subalit ang discharge ni Jc ay against medical advice. Tumuloy muna sila sa kapatid ni Gng. Maricel dahil siya ang sumundo sa kanila sa Bulacan. Subalit bandang alas-9:00 ng gabi, habang kinakausap ni Gng. Maricel si Jc ay bigla na lamang siyang sumubsob. Itinakbo siya sa pinakamalapit na ospital sa Quezon City, subalit dead on arrival na si Jc.

Ayon kay Gng. Maricel, “Napakasakit para sa akin ang biglang pagpanaw ng aking anak na si Jc. Palaisipan pa rin sa akin ang pagkakaroon ng sakit ni Jc dahil isang itong masigla, aktibo at malusog na bata. Wala siyang history ng pagkaka-ospital mula sa kanyang pagkabata. Kaya nakapagtataka na matapos niyang maturukan ng Dengvaxia vaccine ay bigla na lamang nagbago ang kanyang kalusugan.”

Sa tinaguriang Dengvaxia cases na hinahawakan ng aming tanggapan, kung saan ay kabilang ang kaso ni Jc, na may support system na masasandalan ng magulang o kaanak ng mga biktima. Kabilang dito si Gng. Sumachen Dominguez, Presidente ng Samahan ng mga Magulang, Anak ay Biktima ng Dengvaxia (SMABD). Nabuo ang samahan na ito upang madamayan ang kanilang kalungkutan sa biglaang pagkakasakit o pagkamatay ng kanilang mga anak. Sila ay lumaban upang makamit ang hustisya para sa kanilang mga anak. Si Gng. Dominguez ang tumatayong tagabuklod. Siya ring ay ina ng survivor vaccine ngunit patuloy na umaabot sa kamay ng mga kapwa niya pamilyang biktima. Sa dulo nito, katarungan ang masasabing indikasyon ng tagumpay ngunit ang pagtutulungan ng mga miyembro ng SMABD ay tagumpay ring maituturing.

Nakatanggap ng 3 doses… 15-anyos, nakaranas ng walang tigil na pagdugo bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | May 26, 2023

Sa tinaguriang Dengvaxia cases na hawak ng Public Attorney’s Office (PAO), aming nakita kung gaano karaming mga bata ang naturukan ng nasabing bakuna. Nagkaroon ng napakatinding pagbabago sa kanilang pag-uugali. Isa sa mga ito ay si Ma. Vinna Mae Etang, anak nina G. Benjamin at Gng. Nancy Etang ng Pampanga.

Sa kanilang Salaysay, inilarawan nila ang ilan sa mga naganap na pagbabago sa asal ni Vinna noong siya ay nabubuhay pa:

“Nagkaroon siya ng mood swings, severe headache, at nireregla siya nang buo-buong dugo.

Naging palasagot na rin ang aming anak. ‘Yung dating mabait na bata ay naging paladabog.

Sumasagot na rin siya tuwing napagsasabihan. Kaya laking pagtataka namin dahil hindi naman siya dating ganito.”

Si Vinna, 15, namatay noong Oktubre 7, 2020. Siya ang ika-158 na mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki, at pagdurugo ng lamang-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA). Noong Disyembre 22, 2015, siya ay isinailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, matapos na hilingin ito ng kanyang mga magulang. Siya ay tatlong beses na nabakunahan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan. Una ay noong Marso 21, 2016, pangalawa ay noong Oktubre 18, 2016, at pangatlo ay noong ng Hunyo 16, 2017.

Ayon sa kanyang magulang na sina G. at Gng. Etang, si Vinna ay “Isang masayahin, aktibo, at masigla. Sa katunayan, siya ay naglalaro ng Arnis at naging champion noong Grade 5 at Grade 6. Naging Ms. Intramurals din siya sa kanyang eskwelahan. Samantala, hindi na siya isinama sa Caraga noong nalaman nilang nabakunan siya ng Dengvaxia.”

Mula taong 2017 hanggang sa namatay si Ma. Vinna Mae Etang noong Oktubre 7, 2020, narito ang kaugnay na mga detalye sa nangyari sa kanya:

• Taong 2017 - Nagkaroon siya ng skin pigmentation at rashes. Pasulput-sulpot ito sa kanyang balat. Madalas na sumakit noon ang kanyang ulo.

• Taong 2018 - Nagkaroon ng pagkakataon na dumudugo ang kanyang ilong. Mainit din ang kanyang pakiramdam kaya siya ay madalas na maligo. Noong siya ay Grade 8, naging madalas na kanyang pagiging bugnutin.

• Taong 2020 - Nagpatuloy ang pagiging bugnutin niya.

• Pebrero 2020 - Nagdugo muli ang kanyang ilong, nagkaroon siya ng rashes at buo-buong menstruation. Hindi siya dinala sa ospital dahil nawawala naman ang rashes niya.

• Setyembre 14 - Dumugo ang kanyang gums, at nilagnat din siya. Si Vinna ay dinala sa dentist, at binigyan siya ng antibiotics dahil ‘di umano siya puwedeng bunutan ng ngipin dahil maga ang kanyang gums. Binanggit ni Gng. Nancy sa dentista na mayroong Dengvaxia vaccine si Vinna, at sinabi niya na napansin niyang mayroong pigsa si Vinna. Iniuwi rin nila si Vinna matapos na naresetahan ng antibiotics.

• Setyembre 15 - Nagpatuloy ang kanyang lagnat at ang kanyang pigsa ay naging kulay violet na at kumalat na sa kanyang tuhod, hita at paa. Dinala siya sa clinic dahil sa patuloy na pagdurugo ng kanyang gums. Kumalat din ang dark blue spots sa kanyang kamay, paa at braso. Ayon sa doktor, mayroong problema sa dugo si Vinna, at pinayuhan sina Gng. Nancy na pumunta sa hematologist na ginawa naman nila. Isinailalim siya sa laboratory test at negative siya sa Dengue. Subalit kailangan umano niyang masalinan ng dugo. Sa kasamaang palad, hindi siya nasalinan dahil walang pang-down ang kanyang magulang sa nasabing ospital. Dahil sa kawalan ng pera, iniuwi nila si Vinna at lalong lumala ang kanyang kalagayan dahil sa pagdurugo ng kanyang gums.

Isinailalim muli siya sa laboratory tests. Naging negatibo siyang muli sa Dengue subalit mababa diumano ang kanyang platelet count kaya kinakailangan na masalinan na siya ng dugo. Noong nasa ospital ay nagpatuloy ang paglabas ng buo-buong dugo sa kanyang pwerta. Binigyan siya ng pampaampat subalit hindi ito naging epektibo. Dumumi lang siya ng itim. Nang isailalim muli siya, napag-alaman na mayroon diumano siyang Amoebiasis. Patuloy pa rin ang pagdurugo mula sa iba’t ibang bahagi ng kanyang katawan.

• Oktubre 7 - Siya ay binawian ng buhay. Ayon sa kanyang Death Certificate, ang ikinamatay umano niya ay Disseminated Intravascular Coagulopathy (Immediate Cause); Blood Dyscrasia (Antecedent Cause); Acute Leukemia (Underlying Cause); at Sepsis (other significant conditions contributing to death).

“Napakasakit sa amin ang biglang pagpanaw ng aming anak na si Vinna. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna nito sa aming anak, at sa iba pang mga bata. Sinabi nila na mabisa ito upang hindi madapuan ng dengue ang aming anak subalit ito pa ang naging sanhi ng kanyang kamatayan. Nasaan ang sinasabi nilang proteksyon ng bakunang Dengvaxia? Sa napakaikling panahon na nasa ospital siya, binigyan naman siya ng gamot ngunit hindi parin bumuti ang kanyang kalagayan. Bagkus ay mas lalo pa itong lumala.”

Ang mga naganap na pagbabago sa pag-uugali ni Vinna ay sanhi pala ng pagdurugp.

Ayon sa doktor, nagdurugo diumano ang kanyang mga organs. Nakasisindak ang kamatayang sinapit ni Vinna, gayundin ang pagkasawi ng maraming biktima na katulad niya. Nakalulungkot isipin na ang pagbabago ng kanyang ugali ay sanhi ng mga sakit na nararamdaman niya sa kanyang katawan. Ang mga sakit na dulot ng pamamaga at pagdurugo ng kanyang mga organs marahil ang nagpabago sa dating mabait na bata.

Nakita ang pagdurugo sa kanyang mga organs nang siya ay suriin kaya malinaw na dumanas si Vinna nang labis habang tinitiis niya ang sakit na dulot ng pagdurugo ng kanyang mga organs. Patunay na ang sinapit ng kamatayan ng tao ay mabisang ebidensya na totoo ang nangyari sa kanya. Ito ay kasama sa aming mga armas sa patuloy naming pagharap sa hukuman bilang mga pagtanggol sa tinaguriang Dengvaxia cases.

3 beses nabakunahan… 13-anyos, nawala sa sarili bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | May 19, 2023

Bilang mga magulang ni Maekyla S. Cruz, lubhang nasisiyahan sina G. Rodrigo Cruz at Gng. Mila Samontina ng Taguig sa mga paglalambing nito sa kanila.

Sa kasamaang palad, may mga paglalambing si Maekyla na nagpapaalala ng mapait na nakaraan. Narito ang bahagi ng kanilang Salaysay:

“Nasa bahay na kami nang makita na parang hindi na normal ang kanyang kinikilos.

Napansin din naming gumagalaw nang kusa ang kanyang mga kamay at pati na ang daliri sa kanyang paa. Lubos kaming nag-alala dahil sa mga pagbabago kay Maekyla at hindi namin maiwasang umiyak dahil sa awa. Nang napansin niyang umiiyak kami sa kanyang kalagayan ay niyakap at nginitian niya kami.”

Si Maekyla, 13, at namatay noong Agosto 21, 2020. Siya ang ika-157 na naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki, at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015}. Siya ay sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos itong hilingin ng kanyang magulang. Siya ay tatlong beses na naturukan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan, una noong Abril 18, 2016; pangalawa noong Oktubre 21, 2016; at pangatlo noong Hunyo 29, 2017.

Si Maekyla ay masayahin, aktibo, masigla at malusog na bata. Siya ay naglalaro ng volleyball kapag may palaro sa kanilang eskuwelahan. Kailanman ay hindi siya nagkaroon ng malubhang karamdaman at ang tanging pagkakaospital niya ay noong 6-anyos siya nang magkaroon siya ng Urinary Tract Infection (UTI). Ang sumunod niyang pagkakaospital ay noong Agosto 2018 nang magkaroon siya ng dengue. Noong mga huling linggo ng Hulyo 2020, sinabi ng kanyang kapatid na madalas siyang uminom ng paracetamol at nagsasabing hindi siya makatulog. Pagdating ng Agosto 2020, narito ang pinagdaanan ni Maekyla, hanggang sa siya’y bawian ng buhay noong Agosto 21, 2020:

• Agosto 12 - Hirap siyang makatulog. Pinayuhan siya ni Gng. Mila na uminom ng gatas upang makatulog.

• Agosto 13 - Wala na siyang gana kumain. Namamanhid din ang kalahati ng kanyang mukha hanggang sa kanang bahagi ng kanyang kamay. Agad nilagyan ni Gng. Mila ng hot compress ang mga nasabing parte ng katawan ni Maekyla. Ang sabi niya ay nawala naman umano ang pamamanhid. Pinasulat siya ni Gng. Mila ng kanyang pangalan. Naisulat naman niya ang kanyang buong pangalan na, “Maekyla S. Cruz”. Ngunit matapos niya itong sulatin ay nahirapan na siyang magsalita na para bang may stroke.

• Agosto 14 at 16 - Dinala siya sa isang ospital sa Taguig. Sa inisyal na diagnosis ng doktor, inirekomenda na isailalim siya sa CT scan sa ospital sa Manila, sapagkat nakita ng doktor na hindi na siya makapagsulat ng kahit ano bukod sa pangalan niya. Dahil sa sitwasyon noong pandemya, natakot ang mga magulang ni Maekyla na dalhin siya sa nasabing ospital sa Manila.

Sa kanilang bahay, naganap ang mga pangyayaring nabanggit sa unahan ng artikulong ito hinggil sa hindi na normal na mga galaw ng mga kamay ni Maekyla, pati na ang mga daliri niya sa kanyang mga paa.

Bandang ala-1:00 ng tanghali noong Agosto 14, tinawag ni Gng. Mila ang kapitbahay nilang nurse na nagtatrabaho sa isang pagamutan na pang-mental health dahil napansin nila na tila nasisiraan na ng isip si Maekyla at iba na ang sinasabi niya. Dahil hindi siya makatulog, binigyan siya ng kanilang kapitbahay na nurse ng gamot pampatulog at pampakalma. Gayunman, hindi pa rin siya nakatulog, nanghingi na ng gamot ang magulang niya sa isang doktor sa medical center sa Makati sa pamamagitan ng online consultation. Pinabili sila ng Rivotril upang ipainom kay Maekyla, ngunit ‘di pa rin siya makatulog. Hindi rin siya makapagsalita at hindi na nakakaintindi. Wala rin siyang reaksyon sa mga sinasabi ng kanyang pamilya. Kapag may nais siyang sabihin, sumesenyas na lang ito. Nagtagal ang ganitong kalagayan ni Maekyla hanggang Agosto 16, 2020. Hindi na siya makaramdam ng init dahil kinain niya nang dire-diretso ang sobrang init na kanin. Palakad-lakad at paikot-ikot na lang siya sa kanilang tahanan.

• Agosto 17 - Dahil sa kakaibang ang inaasal ni Maekyla, dinala siya ng kanyang mga magulang sa isang ospital sa Makati kung saan nilagyan siya ng swero, isinailalim sa x-ray, CBC at swab test, at nag-negative siya sa COVID-19.

• Agosto 18 - Napansin ni Gng. Mila na wala na siya sa sarili. Galaw nang galaw at nagwawala kaya nilagyan siya ng tali sa kanyang kama.

• Agosto 20 - Inilipat siya sa isang ospital sa Quezon City.

• Agosto 21 - Nagwawala na siya at galaw nang galaw kaya itinali siya ni Gng. Mila sa kanyang kama. Nang lumabas ang resulta ng CT scan niya, niresetahan siya ng steroids.

Ayon sa kanyang magulang,“Nakakapanghina dahil sa kabila ng pagpapainom sa kanya ng gamot, hindi pa rin bumubuti ang kanyang kalagayan. Hindi na siya makakain nang maayos, kaya naka-nasogastric tube na siya. Hindi na bumuti ang kalagayan niya hanggang sa siya ay bawian ng buhay.”

Dagdag pa nila, “Nasaan ang sinasabi nilang proteksyon kontra dengue ang bakunang Dengvaxia? Maliban sa siya ay na-dengue, nagkaroon pa siya ng karamdaman. Sa napakaikling panahon na nasa ospital siya, mayroon nang gamot, ngunit ‘di pa rin bumuti ang kanyang kalagayan.”

Palaisipan sa mga magulang ni Maekyla ang pagkakaroon niya ng sakit na nauwi sa kamatayan.

Nagpabigat pa rito ang kondisyon niya na nagmistula siyang baliw, samantalang mula pagkabata ay hindi naman siya kinakitaan ng kakaibang ugali dahil mabait siyang bata.

Hindi ba dapat ang bakuna ay magbibigay ng proteksyon sa naturukan nito? Ito ang katanungang isinisigaw ng bawat pamilya ng biktima ng bakunang Dengvaxia. Isang katanungang ang sagot sana natin ay “Oo”, subalit hindi tayo paniniwalaan, sapagkat marami ang nabiktima ng bakunang Dengvaxia. Kaya ang aming Tanggapan ay patuloy na makikipaglaban kasama ang pamilya ni Maekyla na makamit ang hustisyang para sa kanya. Bahagi ng ipinaglalabang katarungan nina Gng. Mila at G. Rodrigo ang pagtutuwid sa kasaysayan ng kanilang anak. Kasama ang PAO at PAO Forensic Laboratory Division na hiningan nila ng tulong sa laban na ito. Kapag natamo ang katarungan, mabibigyang-halaga ang katotohanan na naging tuntungan nito.

Ang katotohanang ito ang kasagutan para kina Gng. Mila at G. Rodrigo, para sa palaisipan na nakintal sa kanilang kamalayan.