Pananambang kay marlou opinaldo, ‘di pa rin nakakamit ang hustisya

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | August 4, 2023

Napakalaking responsibilidad ang wastong pagtukoy ng salarin sa isang krimen.

Atin isipin ang kaluluwa ng mga yumao ay walang kapanatagan sa kanilang kinalalagyan habang hindi naigagawad ang hustisya na nararapat para sa kanila.

Halimbawa na rito ang mga namatay na biktima sa pananambang na may mga kaso rin at sa katunayan ay nakulong kaugnay sa nasabing pananambang, ngunit napatunayang wala palang kasalanan ang nagdusa sa kulungan.

Isa sa mga kasong ito ay ang kinasangkutan nina alyas “A” at “B”, mga kliyente ng Public Attorney’s Office (PAO), ang People of the Philippines vs. “A” and “B” (CA G.R. CR-HC No. 15479, June 19, 2023, Ponente: Honorable Court of Appeals Associate Justice Mary Charlene V. Hernandez-Azura [13th Division]).

Sa tulong ng PAO sina “A” at “B” ay napawalang-sala sa krimen na murder, ngunit sa kasamaang palad, si Marlou Opinaldo, ang biktimang napaslang sa kasong ito ay hindi pa rin nabibigyan ng hustisya. Tunghayan natin sa artikulong ito ang kuwento ng kaso nina “A” at “B”.

Ang konkreto at positibong pagkilala sa salarin ay napakahalaga upang mapanagot ang totoong gumawa ng krimen at upang lubusang makamit ng biktima ang hustisya na para sa kanya.

Setyembre 8, 2011, alas 7:00 ng umaga sa Munisipalidad ng Luna, Probinsya ng La Union, walang-awang pinagbabaril si Marlou Opinaldo. Ang mga tama na natamo ni Marlou ang kalauna’y kumitil sa kanyang buhay.

Batay sa bersyon ng prosekusyon, noong umagang iyon ay inihatid ni Opinaldo ang kanyang tatlong anak sa paaralan lulan ng kanilang sasakyan. Bumaba si Marlou at nang kanyang kunin ang bag ng isa niyang anak ay bigla na lamang siyang tinambangan ng dalawang lalaki. Sa ibinigay na testimonya ng mga testigo para kay Opinaldo, pangunahin ang kanyang dalawang anak, ang itinurong mga salarin ay sina “A” at “B”.

Kapwa namang itinanggi ng mga akusado ang mga paratang laban sa kanila. Ayon kay “A”, siya ay nasa kanilang bahay noong oras ng nasabing krimen kasama ang kanyang maybahay, at ang kanyang bayaw. Paliwanag niya, noong panahon na iyon ay hindi pa siya nakakalakad dahil sa kanyang dalawang operasyon.

Wala pang tatlong buwan bago ang naturang insidente ng pamamaril kay Opinaldo. Batay sa kanya, idinamay lamang siya sa naturang pagpaslang dahil sa naunang pagkakaaresto sa kanya kaugnay sa illegal possession of firearm.

Samantala, ayon naman kay “B”, siya ay naglilinis ng kanilang bakuran noong oras ng naturang krimen at siya ay nakita pa ng kanyang kapitbahay, hipag at pamangkin. Mariin niyang iginiit na hindi siya umalis ng bahay noong araw na iyon, at hindi niya umano kilala ang biktima, katulad kay “A” dinamay lang umano siya dahil kabilang ang kanyang pangalan sa listahan ng mayroong kaso kaugnay sa illegal possession of firearm.

Matapos ang paglilitis sa Regional Trial Court (RTC), hinatulan ng reclusion perpetua without eligibility of parole sina “A” at “B” at sila ay pinagbabayad ng danyos.

Agad nilang inapila ang naturang desisyon at iginiit na hindi sila ang gumawa ng krimen na ibinibintang sa kanila. Hindi umano sapat ang ebidensya ng prosekusyon kaugnay sa pagkakakilanlan ng mga salarin. Mayroon daw makatuwirang pag-aalinlangan o reasonable doubt na sila ang totoong pumaslang kay Opinaldo, sapagkat sa testimonya ng mga saksi ay hindi nila napatunayan ng lubusan ang mga bumaril.

Sa masusing pag-aaral sa kanilang apila, kinatigan ng Court of Appeals (CA) sina “A” at “B”.

Ayon sa CA, hindi naalis ang pag-aalinlangan sa isipan ng hukuman kaugnay sa partisipasyon ng mga akusado sa krimen. Una, sa testimonya ng isa sa mga anak ng biktima ay kwestyunable ang pagkilala nito sa mga bumaril. Bagamat nakita niyang binaril, bumulagta, lumabas ang mga dugo at bala sa mata ng kanyang ama ay limitado naman ang kanyang tanaw sa mga pumaslang dahil sila ay naharangan ng pinto ng sasakyan na noon ay nakabukas at pumagitan kay Marlou at sa mga salarin. Hindi rin niya nailarawan kung ano ang suot na helmet ng mga bumaril. Mayroon ding agam-agam ang hukuman sa testimonya ng isa pang anak ng pumanaw kaugnay sa pagkakakilanlan ng mga bumaril dahil sa kanyang salaysay ay hindi rin niya lubos na natanaw ang mukha ng mga bumaril. Hindi rin siya nakapagbigay ng positibong paglalarawan sa itsura ng mga ito.

Nagbigay ng karagdagang pagdududa sa hukuman ang ilang araw na lumipas bago kunin ang testimonya ng mga anak ng pumanaw. Nakita rin ng hukuman na hindi sumunod sa pamamaraan ng out-of-court identification ang mga imbestigador mula sa Criminal Investigation and Detection Group (CIDG) at naimpluwensyahan nila ang mga testigo sa pagtuturo kina “A” at “B” bilang mga salarin.

Sapagkat hindi lubusang napatunayan na positibong nakilala ng mga testigo ng prosekusyon ang mga tunay na bumaril kay Marlou at dahil wala nang iba pang ebidensya na maaaring magturo kina “A” at “B” bilang mga salarin, sila ay napawalang-sala sa krimen na murder.

Kung sino man ang mga totoong bumaril kay Marlou Opinaldo at kung nasaan man sila, sana ay harapin na nila ang krimen na ginawa nila upang makamit na ng pumanaw na biktima ang hustisya na nararapat sa kanya at katahimikan na rin ng loob para sa naiwan niyang pamilya.

Katulad ng mga kaanak ng biktimang si Marlou, hangad din ng aming tanggapan na madala sa hustisya ang mga totoong salarin. Ito ay ang ikakatahimik din ng kaluluwa ng kawawang biktima na ang tanging daing mula sa kanyang hukay ay maparusahan ang taong totoong kumitil ng kanyang buhay.

4Ps member na required umano magpabakuna, 16-anyos na 3 beses naturukan ng Dengvaxia, patay!

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 28, 2023

Walang duda na ang Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) ay may malaking kontribusyon sa pagsugpo ng kahirapan sa ating lipunan. Ang 4Ps ay isang kilalang conditional cash transfer program ng ating pamahalaan para pinakamahihirap nating mga kababayan.

Isa sa mga kondisyon para sa mga maralitang pamilyang Pilipino upang sila ay makatanggap ng cash grants ay ang pagpasok ng kanilang mga anak sa eskuwelahan na magkaroon ng regular health check-ups, mamo-monitor ang kanilang paglaki, at makatanggap ng mga bakuna.

Nakakalungkot isipin na bagama’t lubos ang pasasalamat ng Pamilya Ribo ng Rizal sa 4Ps, ang kanilang alaala tungkol dito ngayon ay nalalambungan ng lungkot. Ang miyembro ng pamilya na si Rizza Mae Ribo, na binawian ng buhay sa murang edad dahil sa Dengvaxia vaccine.

Sa kanilang salaysay, “Bago siya mabakunahan ay nasabihan kami na dahil umano miyembro kami ng Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) ay awtomatikong kasali kami sa malawakang pagbabakuna kontra dengue. Kahit na hindi naipaliwanag sa amin ang epekto ng nasabing bakuna, patuloy pa rin nilang binakunahan ang aming anak. Wala rin kaming consent form na pinirmahan. Napakalungkot ang mawalan ng anak, lalo pa at iniisip namin na dala marahil ng kakulangan namin sa pera na mapabilang sa 4Ps ay napasama pa ang aming anak. Sa kakapusan din namin ay hindi namin agad naagapan ang sakit ng aming anak. Masakit para sa amin ang pinagdaanan niya subalit hindi namin siya nabigyan ng lunas.”

Si Rizza Mae, 16, ay namatay noong Hunyo 2, 2021. Siya ang ika-165 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki, at pagdurugo ng lamang-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015}. Siya ay sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, matapos na hilingin ito ng kanyang mga magulang. Si Rizza Mae ay naturukan ng Dengvaxia ng tatlong beses; una noong Hunyo 28, 2016; pangalawa noong Disyembre 8, 2016 at pangatlo noong Agosto 10, 2017 sa kanilang eskuwelahan sa Rizal.

Pagkatapos ng kanyang unang pagbabakuna, nagreklamo siya na sumasakit ang kanyang ulo at nahihilo. Nagtagal ito ng dalawang linggo at nawala rin naman. Binigyan siya ng kanyang ina ng paracetamol. Matapos ang kanyang pangalawang pagbabakuna ay nagreklamo siyang sumasakit ang kanyang mga paa at nanlalambot ang kanyang tuhod. Dinala siya ng kanyang pamilya sa ospital upang patingnan siya. Binigyan siya ng vitamins, ngunit hindi nawala ang pananakit ng kanyang mga paa. Naapektuhan na rin ang kanyang paglalakad dahil sa panlalambot ng kanyang mga paa.

Ang mga petsang Agosto 13, 2017; Pebrero 15, 2021; Marso 2, 2021; at Hunyo 2, 2021 ay nakatatak sa isipan ng Pamilya Ribo na bahagi ng trahedyang pinagdaanan ng kanilang anak:

• Agosto 13, 2017 - Tatlong araw matapos ang kanyang pangatlong bakuna, nagsuka siya ng puro laway. Nahihilo rin siya at masakit ang kanyang ulo. Binigyan siya ng kanyang mga magulang ng vitamins at nawala ang kanyang pagkahilo. Ipina-check-up si Rizza at binigyan ng gamot para rito subalit hindi umano nawala ang mga sakit na nararamdaman niya. Pabalik-balik sila sa clinic, kaya lang ay hindi nawawala ang kanyang mga nararamdaman. Dahil sa patuloy na paglala ng kanyang sakit na nararamdaman, sinabihan sila na isailalim si Rizza Mae sa CT scan, pero sa kasamaang palad ay hindi siya napa-CT scan ng kanyang mga magulang dahil sa hirap ng buhay. Pinapainom na lang siya noon ng mga gamot na puwedeng ipainom sa kanya tuwing siya ay dadaing ng pananakit ng ulo, pagkahilo at pananakit ng paa. Hanggang sa nagka-pandemya na at hindi na siya nadala pa sa doktor para ipa-check-up. Dinala siya sa ospital at doon ay nalamanvna mayroon diumano siyang Urinary Tract Infection (UTI). Hindi nawala ang kanyang nararamdaman, subalit hindi siya nagawang ipa-CT scan dahil walang kakayahan ang kanyang mga magulang para ro’n.

Ayon kay Gng. Vilma: “Patuloy siyang nagrereklamo sa sakit na kanyang nararamdaman, subalit binibigyan ko lamang siya ng gamot na inireseta sa kanya sa tuwing siya ay nagrereklamo ng pananakit ng ulo at paa. Tiniis namin ang pinagdaanan ng aming anak dahil wala naman kaming kakayahan na ipagamot siya at gawin ang sinasabi nilang MRI at CT-Scan.”

• Pebrero 15, 2021 - Mayroong nag-magandang loob na tumulong sa Pamilya Ribo na mapa-CT-scan si Rizza Mae, at napag-alaman na mayroon diumano siyang Cerebellar Cystic Mass. Kaya pinayuhan silang isailalim siya sa MRI.

• Marso 2, 2021 - Isinailalim siya sa MRI, at ang resulta ay mayroon diumano siyang bukol sa ulo.

• Hunyo 2, 2021 - Nagpatuloy ang masamang nararamdaman niya kahit na siya ay dinadala sa ospital, hanggang sa bumigay na ang kanyang katawan sa sakit na dumapo sa kanya. Nilisan na niyang tuluyan ang mundong ito.

Salaysay ng mag-asawang Ribo: “Malaki ang paniniwala namin na ang Dengvaxia vaccine ang sanhi ng pagkamatay niya dahil ang kanyang mga nararamdaman ay parehas ng mga naramdaman ng mga batang katulad niyang nabakunahan at namatay din. Hindi rin siya nagkaroon ng dengue bago siya maturukan. Malakas at malusog na bata si Rizza Mae, nagsimula lamang ang hindi magandang kalusugan niya noong siya ay maturukan ng Dengvaxia. Wala ni isa sa mga anak namin ang nagkasakit katulad niya.”

Ang kahirapan at kawalan ng katarungan ay kambal na pasanin na nagpapabigat sa balikat ng mga Pilipino. Ito ay isang pasanin na nais ng bawat biktima na maibsan. Maiibsan lamang ito kapag nakamit na ang hangad na hustisya. Ang aming Tanggapan ay patuloy na nagpupunyagi na maging bahagi ng solusyon sa pagharap sa mga suliraning ito ng ating bayan, lalo na sa maghahanap ng katarungan ng ating mga kababayan, katulad ng Pamilya Ribo at katulad nilang mga biktima.

2 beses nabakunahan ng Dengvaxia… Leukemia at Tuberculosis, dinanas ng 14-anyos na namatay sa bakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 21, 2023

Larawan ng katatagan ang pamilyang Pilipino sa kabila ng matinding pagsubok sa buhay. Ang katatagang ito ay mababanaag sa pamilya nina G. Jessie at Gng. Analyn Dela Cruz ng Cavite. Ang anak nilang si Dick John Dela Cruz ay nagkaroon ng malubhang karamdaman na naging mitsa ng buhay nito.

Bagama’t pinapupurihan natin ang katatagang ito, ninanais natin at gumagawa tayo ng mga konkretong hakbang upang hindi na muli maulit ang pagbubuwis ng buhay lalo na kung ang sanhi nito ay ang matinding kapabayaan. Kaugnay nito, narito ang bahagi ng salaysay ng mag-asawang Dela Cruz:

“Napakasakit ito para sa amin dahil sa halip na gumaling ang aming anak ay lumala pa ang kanyang kundisyon. Magkagayunman dahil sa kagustuhan naming gumaling ang aming anak ay itinuloy pa rin namin ang kanyang gamutan, subalit napansin naming nangangayayat na siya, pilit pa ring lumalaban si Dick John sa kabila ng lahat hanggang sa bumigay na ang mura nitong katawan na natamo niya matapos na siya ay mabakunahan ng Dengvaxia vaccine.”

Ayon kay Gng. Dela Cruz, bago mabakunahan si Dick John, mayroong papel na pinapipirmahan sa kanya ang kanyang anak para maturukan umano siya ng nasabing bakuna.

Dagdag pa niya sa kanyang salaysay: “Sa papel na iyon ay walang nakalagay kung ano ang magiging epekto ng nasabing bakuna sa kalusugan ng aming anak, maliban sa kontra sa dengue. Marami sa kanilang eskuwelahan ang nabakunahan at ayon sa kanila maigi pangontra sa dengue ang bakuna kung kaya’t pumayag kami.”

Si Dick John, 14, namatay noong Mayo 24, 2021. Siya ang ika-164 na mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki, at pagdurugo ng lamang-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015}. Siya ay sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ito ng kanyang mga magulang. Siya ay naturukan ng Dengvaxia ng dalawang beses; una noong Abril 5, 2016 at pangalawa noong Nobyembre 24, 2016 sa kanilang eskwelahan sa Cavite. Naging maayos naman ang naging kalagayan ni Dick John matapos siya'y mabakunahan. Ngunit mula Marso hanggang Agosto 2018, narito ang matinding pinagdaanan ng kanyang murang katawan:

∙ Marso 2018 - Masakit umano ang kanyang tuhod at nananakit din ang kanyang mga kasu-kasuan. Pinapainom at pinahiran siya ng kanyang magulang ng herbal medicine at nawawala naman ang mga sakit na naramdaman niya.

∙ Unang linggo ng Abril 2018 - Nagkaroon siya ng kulani sa kanyang leeg, agad na pinacheck-up siya sa isang medical center. Isinailalim siya sa physical examination at binigyan ng antibiotics. Sinabihan sila ng doktor na bumalik siya pagkatapos ng pitong araw na gamutan.

∙ Pangalawang linggo ng Abril 2018 - Pagbalik nila sa nasabing doktor ay sinabi nitong nando’n pa rin ang bukol. Sinabihan sila na ipa-x-ray siya at napag-alaman nila na mayroon diumanong tama ang kanyang baga. Positibo umano siya sa Tuberculosis, kaya naman ay isinailalim siya sa anim na buwang gamutan. Subalit hindi siya rito gumaling at lalo pang dumami ang kanyang mga bukol. Nagkaroon na rin siya sa kanyang kili-kili at singit.

∙ Agosto 2018 - Dinala siya sa isang ospital sa Manila, at doon ay na-diagnosed siya na mayroong “Acute Lymphoblastic Leukemia” (Acute Lymphocytic Leukemia). Sinabihan sila ng mga doktor na isailalim sa chemotherapy, subalit hindi pumayag si G. Dela Cruz dahil may nakita diumano siyang namatay habang sumasailalim sa chemotherapy.

∙ Setyembre 11, 2018 - Dinala si Dick John sa isang ospital sa Quezon City, dahil hirap siyang maglakad at manas na ang kanyang mga paa. Doon ay nakumpirma na mayroon nga siyang “Acute Lymphoblastic Leukemia.” dahil kumpirmadong mayroon siyang Leukemia, isinailalim siya sa oral chemotherapy, at do’n ay bumuti naman ang kanyang kalagayan.

Mula 2020 hanggang 2021, mas lalo pang lumala ang kondisyon ni Dick John. At humantong na nga ito sa kanyang pagpanaw. Narito ang kaugnay na mga detalye:

∙ Abril 2020 – Mula nang mag-lockdown, noong Abril 2020 ay natigil din ang Chemotherapy niya dahil hindi na siya maibalik ng kanyang pamilya sa nasabing ospital sa Quezon City.

∙ Hulyo 2020 - Naipagpatuloy lamang ang kanyang chemotherapy nitong buwang ito. Nagpatuloy ang kanyang gamutan hanggang sa mga sumunod na buwan.

∙ Enero 25 - 29, 2021 - Na-confine siya sa ospital dahil bumaba ang kanyang ANC level. Nanatili siya roon hanggang Enero 29, 2021.

∙ Mayo 24, 2021 - Sa kabila ng patuloy na paggagamot sa kanya, siya ay pumanaw sa araw na ito.

Salaysay ng kanyang mga magulang: “Hindi na namin siya naitakbo sa ospital at inabutan na siya sa aming tahanan.”

Dagdag pa nila, “Napakalungkot ang mawalan ng anak na inalagaan at kung maaari ay ayaw naming siyang mahirapan, subalit nang dahil sa bakuna na ibinigay sa kanya ay nag-iba ang kanyang kalusugan. Sa haba ng panahon na siya ay sumasailalim sa chemotherapy napakahirap ng kanyang pinagdaanan. Malaki rin ang paniniwala namin na ang Dengvaxia vaccine ang sanhi ng pagkamatay niya. Ang kanyang mga nararamdaman ay parehas ng mga naramdaman ng mga batang katulad niyang nabakunahan at namatay din. Hindi rin naman siya nagkakaroon ng dengue bago siya maturukan.

Malakas at malusog na bata si Dick John, nagsimula lamang ang hindi magandang kalusugan niya nang siya ay maturukan ng Dengvaxia vaccine. Hindi siya na-ospital mula noong siya'y bata. Nagsimula lamang siyang ma-ospital nang nabakunahan siya ng Dengvaxia.”

Ang mga pahayag ng mag-asawang Dela Cruz, at ang paghahanap ng katarungan para kay Dick John ang naghatid sa aming tanggapan. Sila ay aming pinatuloy hindi lamang sa PAO, kundi sa aming puso ̶ pusong patuloy na maalab na maglilingkod sa aming mga kliyente, mula sa pagtanggap ng kanilang mga kaso sa aming tanggapan. Mga dambuhala sa larangan ng industriya ng gamot ang kinakaharap ng aming mga kliyente, subalit hindi nito natinag ang kanilang katatagan para sila ay manindigan at lumaban para sa katarungan. Kaya naman ang katatagan nilang ito ang nagsisilbing inspirasyon ng aming tanggapan para ipagpatuloy ang aming tungkuling maihatid sa kanila ang hustisyang kanilang minimithi.