“Kasabwat” sa pagpaslang, pinawalang-sala

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Mar. 2, 2025

ISSUE #347

Sina Rodel at Limuel ang kabilang sa mga nahatulan ng mababang hukuman, kaugnay sa marahas na pamamaslang sa biktima na si Joel.

Subalit, sila nga ba ay merong legal na pananagutan sa pagkamatay ng biktima? Kung hindi sila ang pumaslang, tanging pakikipagsabwatan lamang ba ang magiging alegasyon laban sa kanila?

Sama-sama nating tunghayan ang kanilang kuwento hango sa kasong People of the Philippines vs. Rodel Salamanque y Sañares and Limuel Esteban y Postrero a.k.a ‘Ungge’ (CA-G.R. CR HC No. 12956, May 12, 2022), sa panulat ni Honorable Court of Appeals Associate Justice Bonifacio S. Pascua, at alamin natin kung ano ang kanilang naging legal na kapalaran.

Ika-9 ng Hulyo 2012 nang maisampa ang paratang laban kina Rodel, Limuel, Joselito, Helenito, Anjo, Jerome, Cruzaldo, Jr. at alyas Sadong sa Regional Trial Court (RTC) ng San Mateo, Rizal, para sa krimen na murder. 

Ang kaso na ito ay bunsod diumano sa pamamaslang sa biktima na nagngangalang Joel.

Batay sa bersyon ng panig ng tagausig, nakikipag-inuman diumano si Joel sa harap ng kanyang bahay, bandang alas-8:30 ng gabi, noong ika-26 ng Nobyembre 2011, nang hamunin diumano siya ni Limuel ng suntukan. 

Tumanggi umano si Joel, subalit inudyukan umano ni Rodel ang dalawa na magsuntukan at nangyari na nga ang suntukan sa pagitan ng dalawa. 

Sinubukan diumano ni Mari Gold, anak ni Joel, na pigilan ang dalawa ngunit wala umano siyang nagawa. Naru’n din umano sina Anjo, Rodel at anak ni Rodel na si Jerome. 

Hinaharangan diumano ng tatlo ang sinuman na magtangka na awatin sina Limuel at Joel. May lima hanggang sampung minuto ang itinagal ng pagsusuntukan ng dalawa.

Subalit, bigla na lamang diumano sinipa ni Anjo si Joel sa dibdib, dahilan kung bakit napatalsik si Joel, maging ang pustiso nito ay nadurog din. Nagalit umano si Joel, kaya agad na kumuha ng bolo sa kanyang bahay at hinabol diumano nito si Anjo. 

Nagpang-abot umano ang dalawa sa harap ng bahay ni Kristalyn, nang bigla na lamang dumating sina Joselito at Henelito. 

Hinampas umano ni Henelito si Joel sa ulo gamit ang isang bote ng gin, habang si Joselito naman ay sinaksak diumano si Joel ng maraming beses sa katawan. 

Pinigilan diumano nina Rodel at Limuel ang ibang tao at sinabing, “Huwag kayo makialam baka madamay kayo!”

Naging mitsa umano ng buhay ni Joel ang mga tinamo niyang saksak mula kay Joselito. 

Not guilty, ang naging hatol nina Rodel at Limuel sa hukuman, habang si Cruzaldo Jr. naman ay tumayo bilang kanilang saksi. 

Ayon sa testimonya ni Cruzaldo Jr., nakatambay at nagtatawanan diumano sila ng kanyang mga kaibigan, nang bigla na lamang lumapit si Joel at tinanong kung bakit sila nagtatawanan. 

Itinanggi umano ni Cruzaldo, Jr. na si Joel ang kanilang pinagtatawanan. Gayunpaman, sinampal diumano ni Joel si Cruzaldo, Jr. 

Umuwi na umiiyak diumano si Cruzaldo, Jr. at ipinaalam sa kanyang mga magulang ang nangyari. Nang papunta na umano sa barangay ang kanyang mga magulang, du’n lamang napag-alaman na patay na pala si Joel.

Batay naman kay Limuel, kapatid ni Cruzaldo, Jr., nasa tindahan diumano siya nang masaksihan ang insidente ng pananampal. Papalapit na umano siya kina Cruzaldo, Jr. at Joel nang biglang tumakbo si Cruzaldo, Jr. 

Sinubukan niya umano na kausapin si Joel, subalit mayabang siyang sinagot at sinampal nito. Gumanti umano ng suntok si Limuel, dahilan upang mapaupo si Joel. Inawat diumano sila ni Mari Gold at umuwi rin ang mag-ama. 

Subalit, lumabas pa umano ng kanyang bahay si Joel na merong bitbit na bolo. Dahil dito, agad na tumakbo umano pauwi si Limuel. 

Makalipas ang isang araw, napag-alaman na lamang diumano ni Limuel na nagkaroon ng gulo sa pagitan nina Joel, Anjo, Joselito at Henelito, na nauwi sa pagkakasaksak kay Joel.

Batay naman sa testimonya ni Rodel, bandang alas-8:00 hanggang alas-9:00 ng gabi, noong ika-26 ng Nobyembre 2011, nakita umano niya na nakikipag-inuman si Joel nang bigla na lamang nagkaroon ng kaguluhan sa pagitan nina Joel at Limuel. Sinubukan diumano ni Rodel at ng mga anak ni Joel na pahupain ang sitwasyon at umuwi na rin sila. Kinabukasan, napag-alaman na lamang diumano ni Rodel na nasaksak si Joel.

Nagbaba ng hatol ang RTC noong ika-28 ng Disyembre 2018. Guilty beyond reasonable doubt sina Rodel at Limuel para sa krimen na murder. Sila ay pinatawan ng parusa na pagkakakulong na may sentensya na reclusion perpetua at ng kaakibat na pagbabayad-pinsala at danyos sa mga naulila ng biktima.

Para sa RTC, napatunayan diumano ang bawat elemento ng krimen na murder. Napagtibay diumano ng ebidensiya ng tagausig na merong intensyon na paslangin si Joel at merong qualifying circumstances na treachery at abuse of superior strength, na kung saan sa pamamagitan diumano ng pakikipagsabwatan ng mga inakusahan ay nasiguro ang pagkitil sa buhay ng biktima. 

Batay rin sa desisyon ng RTC, meron umanong pagkakaisa sa aksyon ng mga inakusahan. Sama-sama umano silang nagsikap upang maisakatuparan ang pamamaslang. Bagama’t wala umanong partisipasyon sina Rodel at Limuel sa pananaksak, naitaguyod naman ang naganap na suntukan sa pagitan ni Limuel at ng biktima, na inudyukan pa umano ni Rodel, at ang kanilang aktibo na pagpigil sa ibang tao na masaklolohan si Joel habang ito ay sinasaksak.

Agad na inakyat nina Rodel at Limuel ang kanilang apela sa Court of Appeals (CA), Manila upang kuwestyunin ang naging hatol ng RTC. 

Sa masigasig na representasyon ni Manananggol Pambayan G.C.B. Montero, iginiit ng depensa na lubos na mali ang ibinabang hatol ng RTC, sapagkat wala umanong ebidensiya na sumusuporta sa alegasyon na sabwatan sa pagitan ng mga apelante at ng iba pang mga inakusahan.

Kaya naman, muling inaral ng CA, Manila ang apela nina Rodel at Limuel. Sa desisyon na may petsa ika-12 ng Mayo 2022, kinatigan ng hukuman ng mga apela ang kanilang mga pagsamo.

Para sa CA, Manila, bagaman napatunayan ang mga elemento ng krimen na murder sapagkat: (1) napaslang si Joel: (2) ang akusado na si Joselito ang sumaksak nang maraming beses kay Joel na naging sanhi ng pagpanaw nito: (3) merong qualifying circumstances na treachery, na nakapaloob na diumano sa sirkumstansya na abuse of superior strength: at (4) hindi parricide o infanticide ang naganap na krimen, hindi naman umano naitaguyod ng ebidensiya na inihain ng tagausig ang alegasyon ng pakikipagsabwatan ng mga apelante, na sina Rodel at Limuel, sa mga akusado na sumalakay at pumaslang kay Joel. 

Sa kaso umano na ito, walang ebidensiya na nagpapatunay na walang pag-aalinlangan na naging aktibo na lumahok sina Rodel at Limuel sa pagsasakatuparan ng layunin at hangarin ng kanilang mga kapwa-akusado na sina Henelito, ang pumukpok ng bote sa ulo ng biktima, at Joselito, ang sumaksak sa biktima. 

Sa madaling salita, naganap at naisakatuparan ang pamumukpok at pananaksak sa biktima nang walang partisipasyon ng mga apelante.

Wala rin umanong katibayan na ang ginawa na pagpigil nina Rodel at Limuel sa ibang mga tao ang naging daan sa pagsasakatuparan ng pagkitil sa buhay ng biktima. Mismong sa testimonya umano ni Mari Gold, na anak ng biktima, naitaguyod na naroon lamang sina Rodel at Limuel nang maganap ang gulo at sinabi lamang ng dalawa ang mga salitang, “Huwag kayo makialam baka madamay kayo”, sa mga taong naroon. 

Ayon pa umano kay Mari Gold, walang kinalaman sina Rodel at Limuel sa pagkakapaslang sa kanyang ama. Idinawit lamang ni Mari Gold si Limuel sapagkat sa kanyang paniniwala ay kay Limuel nagsimula ang gulo. 

Nanaghoy si Mari Gold na hindi sana mapapaslang ang kanyang ama, kung hindi sila nag-away ni Limuel. Subalit, ayon sa hukuman ng mga apela, hindi naitaguyod ng testimonya ni Mari Gold ang pakikipagsabwatan nina Rodel at Limuel kina Anjo, Joselito at Henelito.

Ipinaalala pa ng appellate court, sa panulat ni Honorable Court of Appeals Associate Justice Bonifacio S. Pascua ng Second Division:

“Mere presence at the scene of the crime at the time of its commission is not, by itself, sufficient to establish conspiracy. To establish conspiracy, evidence of actual cooperation rather than mere cognizance or approval of an illegal act is required. Nevertheless, mere knowledge, acquiescence or approval of the act, without the cooperation or agreement to cooperate, is not enough to constitute one a party to a conspiracy, but that there must be intentional participation in the transaction with a view to the furtherance of the common design and purpose.”

Bagaman hindi kailangan ng direktang ebidensiya na magpapatunay sa alegasyon ng pakikipagsabwatan, nilinaw ng appellate court na kinakailangan ng maitaguyod ang naturang alegasyon nang higit pa sa makatwirang pagdududa sa pamamagitan ng positibo at tiyak na ebidensiya.

Dahil meron diumanong makatwiran na pagdududa kaugnay sa bintang na pakikipagsabwatan nina Rodel at Limuel sa kanilang mga kapwa-akusado, minarapat ng CA, Manila na baliktarin at isantabi ang naunang hatol ng RTC, at sila ay pinawalang-sala.

Tama lamang na maparusahan ang mga partido na nagdala kay Joel sa kanyang huling hantungan. Gayunpaman, ang karapatan ng biktima na makamit ang hustisya ay hindi nangangahulugan ng kawalan ng karapatan ng mga maling inaakusahan na maghangad din ng hustisya na para sa kanila. 

Ang bawat partido, maging ang biktima o inaakusahan ay merong karapatan na ipaglaban ang kanilang panig sa katarungan.

Sa kuwento na ito, bagaman naitaguyod diumano na si Joselito ang sumaksak at nagdala sa kamatayan ng biktima, napawalang-sala naman sina Rodel at Limuel sa maling paratang ng pamamaslang sa biktima, sapagkat ang alegasyon ng kanilang pakikipagsabwatan ay hindi napatunayan nang higit pa sa makatwirang pagdududa. 

Sa pagpapawalang-sala kina Rodel at Limuel, dalawang buhay ang nailigtas sa walang humpay na pagdaing sa kawalan ng katarungan. 

Sila ngayon ay nabigyan ng pagkakataon na minsan pa ay maglakbay sa buhay at muling magkaroon ng saysay.

Sana ay magsilbing tugon ang kuwento na ito sa mga naghihintay pa ng kanilang hustisya. ‘Wag kayong mawawalan ng pag-asa, maging ang mga kaluluwa na nasa kabilang buhay na. 

Matagal man ang proseso ng bawat kaso, may awa ang Poong Maykapal. Katarungan ay makakamit din, huwag mapagod at taimtim na magdasal.

Akusadong pilit idinidiin kahit wa’ sapat na ebidensiya

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Feb. 21, 2025

ISSUE #346

Ang kaso na aming ibabahagi sa araw na ito ay ang People of the Philippines vs. Dionisio Raganit y Bucarille, (CA-G.R. CR-H.C. NO. 13557, March 9, 2022), sa panulat ni Honorable Court of Appeals Associate Justice Jaime Nina G. Antonio Valenzuela.

Matututunan natin sa kasong ito ang mahigpit na pagpapatupad ng hukuman ng mga apela sa pagkilala sa circumstantial evidence.

Ang paratang na paggawa ng krimen ay maaaring maghatid sa isang tao na inaakusahan hindi lamang sa pagbabayad-pinsala kundi pati na rin sa kawalan niya ng kalayaan. Kung kaya’t mahigpit na pagsusuri ang ipinatutupad ng mga hukuman, nang sa gayun ay makamit ang katarungan ng biktima at inakusahan.

Sama-sama nating tunghayan at alamin kung ano ang naging pinal na hatol ng hukuman ng mga apela sa kaso na ito.

Ang biktima na si Jose ay pinaslang noong ika-21 ng Hulyo 2016. Ang pinagbintangang pumaslang ay si Dionisio. Kaya naman, naharap si Dionisio sa mabigat na kasong murder.

Batay sa paratang na inihain sa Regional Trial Court (RTC) ng Vigan City, Ilocos Sur, bandang alas-7:00 ng gabi, noong ika-20 ng Hulyo 2016, magkasama umano sina Jose, Dionisio, Rodrigo at Lazaro na nag-iinuman sa bahay ni Lazaro sa Sta. Catalina, Ilocos Sur.

Bandang alas-9:00 ng gabi naman ay nagpunta umano sina Jose, Dionisio at Rodrigo sa ilog sa San Gregorio, Sta. Catalina, upang mangisda. Habang nangingisda umano sila, nagkaroon ng mainit na pagtatalo sa pagitan nina Jose at Dionisio, dahilan upang magpasya umano sina Jose at Rodrigo na umuwi sa bahay ni Jose.

Bandang alas-11:00 ng gabi, nang makauwi ang dalawa, agad na nagsabi umano si Jose kay Rodrigo na siya ay babalik sa ilog at hindi na umano sumama si Rodrigo kay Jose.

Bandang alas-12:15 ng hatinggabi, noong ika-21 ng Hulyo 2016, nakita umano ni John Paul si Dionisio at Jose na payapang naglalakad malapit sa ilog.

Si John Paul ay nasa terasa umano sa ikalawang palapag ng bahay na kanyang inaalagaan, may sampung metro mula sa kung nasaan sina Dionisio at Jose.

Bandang alas-5:00 ng madaling araw, nakita umano ni Nestor ang katawan ni Jose sa bukirin ng Sitio San Gregorio sa Sta. Catalina.

Natagpuan diumano sa crime scene nina SPO2 Reynon, SPO1 Quitevis, at mga miyembro ng Scene of the Crime Operatives, ang isang puting t-shirt, isang sumbrero at isang asul na tela na pantakip ng mga gamit pang-motorsiklo, may limang metro ang layo kung nasaan ang katawan ni Jose.

Ang mga sample ng dugo na nagmula umano sa nasabing t-shirt at sumbrero ni Jose na nakolekta ni SPO1 Quitevis ay ipinadala sa Regional Crime Laboratory para sa DNA examination.

Kinilala umano ng mga kaanak ni Jose ang kanyang bangkay. Sila rin umano ang nagsabi kay SPO2 Reynon na kainuman ng biktima si Dionisio noong gabi bago ang pamamaslang. Dahil dito, inanyayahan ng mga pulis si Dionisio sa kanilang himpilan. Doon ay itinanggi umano si Dionisio na siya ang pumaslang sa biktima. Habang nagaganap ang pagtatanong kay Dionisio, meron umanong sumigaw mula sa labas ng himpilan. Nakitaan diumano ng dugo ang motorsiklo ni Dionisio. Agad na sinuri ng mga pulis ang naturang motorsiklo na nakaparada sa harap ng Municipal Hall ng Sta. Catalina at nakita umano sa accelerator grip ang mantsa ng dugo.

Kapansin-pansin din umano na merong asul na tela na nakatakip sa upuan ng nasabing motorsiklo na kawangis ng asul na tela na nakita sa crime scene.

Kinuha ng mga pulis ang naturang motorsiklo at inilagay ito sa labas ng kanilang himpilan.

Noong ika-22 ng Hulyo 2016, nang ma-swab ang nakitang dugo sa motorsiklo at naipadala ang sample sa Regional Crime Laboratory para sa DNA examination.

Batay diumano sa DNA Laboratory Report With Control No. 02769, nagmula sa iisang tao ang mga nakolekta na dugo mula sa puting t-shirt at sumbrero ng biktima at sa accelerator grip ng motorsiklo ni Dionisio.

Kaya naman, nagsagawa ng secondary reference standard via buccal swab samples sa mga magulang ni Jose na sina Eugene at Luisa.

Batay diumano sa DNA Laboratory Report With Control No. 02916, hindi maisasantabi na sina Eugene at Luisa ang mga magulang ng may-ari ng mga dugo na nakuha mula sa nasabing t-shirt, sumbrero at sa accelerator grip ng motorsiklo, at lumabas din umano sa DNA profile na kay Jose ang nakolektang dugo.

Sa testimonya ni Dr. Ragasa, isang Medico-Legal Officer, nagtamo ng sampung external stab wounds at anim na internal stab wounds si Jose.

Batay sa Autopsy Report at kutsilyo na ginamit sa pananaksak. Hindi umano matukoy kung biglaan at hindi inaasahan ang pagkakasaksak sa biktima, subalit base sa mga tinamo nitong sugat sa mga braso ay dumepensa umano si Jose.

Ang estima umano ng pagkamatay ng biktima ay bandang alas-3:00 hanggang alas-4:00 ng madaling araw, noong ika-21 ng Hulyo 2016.

Para naman sa depensa, nag-inuman diumano sina Jose, Dionisio, Rodrigo at Lazaro sa bahay ng huli bandang alas-7:00 ng gabi, noong ika-20 ng Hulyo 2016.

Makalipas diumano ang dalawang oras ay nagtungo sina Jose, Dionisio at Rodrigo sa ilog upang ilatag ang kanilang lambat. Mula umano sa ilog ay magkasama na umuwi sina Jose at Rodrigo, habang si Dionisio ay umuwi sa kanyang bahay mag-isa.

Bandang alas-12:00 ng hating gabi ay kumain pa umano si Dionisio at Lorena na kanyang asawa, at pagkatapos nu’n ay sabay nang natulog.

Nagising na lamang diumano ang mag-asawa, bandang alas-6:00 ng umaga, noong ika-21 ng Hulyo 2016, nang dumating ang mga mga pulis sa kanilang bahay. Inaanyayahan diumano si Dionisio sa himpilan upang magbigay-linaw sa pagkamatay ni Jose. Agad umanong pumunta si Dionisio sa himpilan lulan ng kanyang motorsiklo na kanyang ipinarada sa Municipal Hall. Habang tinatanong si Dionisio ng mga pulis, meron umanong sumigaw na may nakita umanong dugo sa kanyang motorsiklo. Diumano, nilitratuhan ng mga pulis ang kanyang motorsiklo at ipinagpatuloy ang pagtatanong sa kanya kaugnay sa pagkamatay ni Jose.

Ani pa ng depensa, si Rodrigo ang huli na nakasama ni Jose noong gabi ng Hulyo 20, 2016, na taliwas sa pahayag ni John Paul.

Iginiit din ng depensa na wala umanong naging alitan sa pagitan ni Dionisio at Jose at itinanim lamang umano ang bakas ng dugo na nakita sa kanyang motorsiklo, sapagkat wala umanong gumamit ng nasabing motor mula noong siya ay makauwi hanggang sa magpasya siya na magpunta sa himpilan ng pulis. Noong umaga rin ng ika-21 ng Hulyo 2016 ay nasa Bureau of Fire ng Sta. Catalina umano si Delfin, katabi lamang ng Municipal Hall, nang mapansin nito na merong higit sa sampung katao na nag-uumpukan sa motorsiklo ni Dionisio at na may bigla na lamang sumigaw na meron umanong dugo ang nasabing motorsiklo.

Sinuri umano ni Delfin ang motorsiklo at napansin nito na merong tuldok at kulay rosas na tuyong dugo sa accelerator grip. Matapos diumano na kumpiskahin ng mga pulis ang motorsiklo, agad nila itong dinala sa kanilang himpilan.

Nagbaba ng hatol ang RTC noong ika-19 ng Agosto 2019. Guilty beyond reasonable doubt si Dionisio para sa krimeng murder. Parusa na reclusion perpetua without eligibility of parole ang ipinag-utos na sentensiya, kaakibat ang kanyang pagbabayad-pinsala at danyos.

Hindi binigyan ng timbang ng RTC ang pagtanggi ng nasasakdal. Bagkus, binigyang-halaga ng RTC ang mga inihain na circumstantial evidence ng tagausig laban kay Dionisio.

Napagtibay rin diumano ng tagausig ang qualifying circumstance na treachery sa dami ng tinamo na saksak ng biktima sa iba’t ibang bahagi ng katawan nito na nagpapakita umano ng kawalan nito ng pagkakataon na depensahan ang sarili o makaganti man lang sa pag-atake sa kanya.

Dahil hindi sang-ayon sa naturang paghahatol, naghain si Dionisio ng kanyang apela sa Court of Appeals (CA), Manila. Sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan A.C.V. Calero, iginiit ng depensa na lubos na mali ang ibinabang hatol ng RTC, sapagkat hindi umano sapat ang circumstantial evidence na inihain ng tagausig.

Mali rin umano ang RTC sa hindi nito pagbibigay ng timbang sa pagtanggi ni Dionisio kung isasaalang-alang ang kahinaan ng ebidensiya ng tagausig.

Matapos ang mabusisi na muling pag-aaral ng CA, Manila sa kaso ni Dionisio, kinatigan ng hukuman ng mga apela ang kanyang legal na dalangin.

Binigyang-diin ng CA, Manila, ang mga kondisyon upang magamit na basehan sa conviction ang circumstantial evidence: Una, dapat ay merong ipinrisinta na higit sa isang sirkumstansya; Ikalawa, dapat ay napatunayan ang mga impormasyon kung saan nagmula ang mga sinasabing sirkumstansya; At ikatlo, ang kombinasyon ng mga sirkumstansya ay nagpapakita ng pagkakasala ng nasasakdal nang higit pa sa makatuwirang pagdududa.

Ayon sa appellate court, mahalaga rin na ang lahat ng sirkumstansya ay binubuo ng walang-patid na mga pangyayari na maghahatid sa makatarungan konklusyon na sa pagbubukod ng ibang tao, ang nasasakdal ang siyang gumawa ng krimen.

Para sa CA, Manila, hindi umano sumapat ang ipinrisinta ng tagausig na mga ebidensiya upang mahatulan na may sala si Dionisio para sa krimeng murder.

Una, bagaman merong alegasyon na nagkaroon ng pagtatalo sa pagitan nina Dionisio at Jose, tila ito ay kanilang naresolba batay na rin sa testimonya ni John Paul na nakita nito ang dalawa na payapa na naglalakad malapit sa ilog.

Bagaman maaari umano na ikonsidera ang sirkumstansya na si Dionisio ang huling tao na nakitang kasama ni Jose, batay sa testimonya ni John Paul, hindi pa rin ito nangangahulugan na siya na ang pumaslang sa biktima.

Bagaman maaaring magbunga ng ispekulasyon ang naturang sirkumstansya, kinakailangan pa rin na mapatunayan nang higit pa sa makatuwirang pagdududa na siya ang may-akda ng pamamaslang.

Mali rin umano ang RTC na ikonsidera nito bilang ebidensiya ang asul na tela na nakita sa crime scene, gayung hindi ito pormal na inihain ng tagausig sa hukuman bilang ebidensiya.

Ang ipinrisinta lamang diumano sa hukuman ay ang larawan ng asul na tela na nakita sa crime scene at ang asul na tela na nakita sa upuan ng motorsiklo. 

Ipinaalala ng appellate court, ang tuntunin na nakasaad sa Rule 132, Section 34 ng Rules of Court na hindi maaaring ikonsidera ang anumang ebidensiya na hindi pormal na inihain sa hukuman.

Dagdag pa ng hukuman ng mga apela, hindi sinabi at hindi napatunayan ng tagausig na si Dionisio nga ang may-ari ng naturang asul na tela at ng mga gamit na pang-motorsiklo na nakita sa crime scene.

Hindi rin umano maisangtabi ng appellate court ang posibilidad na kontaminado ang bakas ng dugo na natagpuan sa accelerator grip ng motorsiklo ni Dionisio, sapagkat ang sample ng naturang bakas ay nasuri lamang makalipas ang isang araw mula nang matagpuan ito.

Wala umanong naging paliwanag kung bakit naantala ang pagsusuri nito. At sa larawan na ipinrisinta ng tagausig sa hukuman, nakita umano na nakaparada ang naturang motorsiklo sa labas lamang ng himpilan ng pulis na walang takip na maaaring magbigay ng proteksyon dito mula sa mga likas na panganib, o na malapitan at mahawakan ng sinuman bago ito masuri.

Kung kaya’t sa desisyon ng CA, Manila, ipinag-utos nito na baliktarin ang naunang hatol ng RTC at ipawalang-sala si Dionisio sa krimeng murder.

Hangad ng bawat Manananggol Pambayan, kaisa na ang aming buong tanggapan, na makapagbigay ng tapat at maagap na serbisyong legal sa bawat nangangailangan nito. Higit lalo, patuloy na hangarin namin na mapawalang-sala ang aming mga kliyente na maling inaakusahan ng krimen.

Gayunpaman, hangad din namin na mapanagot ang sinumang lalabag sa batas at ang bawat krimen ay tuluyan nang malutas. Ipinapanalangin namin na matukoy sa lalong madaling panahon kung sino ang totoong may-akda ng pamamaslang sa biktima na si Jose.

Hangad namin ang katarungan para sa kanya at sa kanyang mga naulila. Nawa ay sa kagyat na hinaharap ay makamit ng kanyang kaluluwa ang katahimikan at kapayapaan.

Kaibahan ng homicide at death caused in a tumultuous affray

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Feb. 15, 2025

ISSUE #345

Maaari bang maitaguyod ang konbiksyon ng isang akusado kung siya ay hinatulan sa isang uri ng krimen na naiiba sa isinampa laban sa kanya? 

Sa madaling salita, kung ang isinampang kaso ay aniya para sa krimeng death caused in a tumultuous affray, maaari bang ang konbiksyon ay para sa krimeng homicide?

Sa araw na ito, ating suriin ang naging paglilinaw ng Hukuman para sa mga apela, sa nasabing katanungan kaugnay sa isa sa mga kasong nahawakan ng ating tanggapan.

Sa kasong People v. Banua, et al. (CA-G.R. CR No. 45183, Marso 24, 2022) sa panulat ni Honorable Associate Justice Myra V. Garcia-Fernandez, ating tingnan kung paano ang daing ng isa sa ating mga kliyente na itago na lamang natin sa pangalang “Carlo”, kasama ang kanyang kapwa mga akusado, na pinal na natuldukan nang siya ay mapawalang-sala mula sa kasong nagmula sa akusasyon ng kamatayan na sanhi sa isang magulong awayan, o death caused in a tumultuous affray na tinutukoy at pinaparusahan ng batas alinsunod sa Artikulo 251 ng Act No. 3815, o mas kilala sa tawag na “Revised Penal Code”.

Bilang pagbabahagi ng mga pangyayari, ating suriin ang naging paglalahad mula sa bersyon ng panig ng tagausig. 

Sa buod ng mga testigo ng tagausig, noong ika-10 ng Nobyembre 2016, bandang alas-9:00 ng gabi, si Migs, hindi niya tunay na pangalan, ay nagtungo sa isang mataas na paaralan sa loob ng kanilang lokalidad upang dumalo sa isang sayawan na dinaluhan ng kanilang mga kabarangay. 

Bandang alas-10:00 ng gabi,  nagkaroon ng kaguluhan, kung saan nakita si Migs na nakahandusay sa sahig. 

Ayon sa salaysay ng mga saksi, nagkaroon ng mainit na pagtatalo si Migs kila Carlo at ang mga kasama nito patungkol sa isyu ng upuan. 

Kasunod ng nasabing pagtatalo, may nakakita aniya kay Carlo na may hawak na isang bato na ipinamalo kay Migs. Kasunod nito, ang dalawa pang kapwa akusado ni Carlo ay nagbitaw rin ng mga suntok. Sa puntong ito, nakahandusay na si Migs sa semento habang napapaligiran aniya nila Carlo.

Nabalitaan ng asawa ni Migs ang pangyayari at agad siyang pinuntahan nito, kung saan nasaksihan siyang nakahandusay sa sahig, walang malay at duguan ang bibig. 

Agad na dinala sa ospital si Migs, subalit  isang araw lang ang nakalipas ay binawian din ito ng buhay. 

Ayon sa medico-legal, nagtamo ng maraming pinsala si Migs na maaari lamang matamo sa pamamagitan ng maraming mananalakay.

Kinasuhan si Carlo at ang mga kasama nito ng krimeng kamatayan na sanhi ng isang magulong awayan, o death caused in a tumultuous affray, kasunod sa nasabing pagkamatay ni Migs.

Sa kanilang depensa, iginiit ni Carlo at ng mga kasamahan niya na wala silang kinalaman sa pagkamatay ni Migs.

Dagdag pa ni Carlo, anumang nangyaring pinsala o sugat kay Migs ay malamang nangyari matapos na siya ay makauwi. 

Isa pa, isa sa kanilang mga saksi ang nagtuturo na aniya, lango sa alak si Migs na siyang nagtungo sa sentro ng sayawan, kung saan nagkaroon ng pagkakagulo.

Matapos ang paglilitis, hinatulan ng Regional Trial Court o RTC si Carlo ng krimeng pagpaslang o homicide, habang ang kanyang dalawa pang kapwa akusado ay slight physical injuries. 

Napag-alaman ng RTC na ang mga elemento ng krimeng kamatayan na dulot ng magulong awayan ay kulang sa kaso at pinaniniwalaan na ang pagkamatay ng biktimang si Migs ay hindi resulta nito. 

Sa halip, pinaniwalaan ng RTC na si Carlo na aniya ay natukoy na nagdulot ng nakamamatay na suntok kay Migs gamit ang isang bato ay dapat managot sa krimeng homicide. 

Ayon sa RTC, sapat ang alegasyon para sa krimeng homicide sa impormasyon bagaman iba ang nakasaad na pangalan o titulo ng krimeng aniya ay nagawa.

Kaugnay sa nabanggit, inakyat sa Court of Appeals o CA sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan Roman Carlo Loveria mula sa aming PAO-Special and Appealed Cases Service (PAO-SACS) ang kaso ni Carlo. 

Iginiit ni Carlo sa kanyang appellant’s brief na nagkamali ang RTC sa desisyong hatulan siya para sa krimeng homicide sa kabila ng kabiguan ng impormasyon para sa krimeng kamatayan na dulot ng magulong awayan na isaad ang “layuning pumatay” o intent to kill na siyang rekisito ng krimeng homicide. 

Bukod pa rito, iginiit ni Carlo ang pagkabigo ng tagausig na patunayan ang pagkakakilanlan ng mga responsable sa aniya ay pagpaslang.

Tulad ng ating unang nabanggit, sa desisyon na may petsang ika-24 ng Marso 2022, pinal na tinuldukan ng CA ang daing ni Carlo nang siya ay mapawalang-sala.

Bilang panimula, binigyang-diin ng CA na isa sa mga pangunahing karapatan ng isang taong akusado sa isang kriminal na pag-uusig na ginagarantiyahan ng Konstitusyon ay ang karapatang malaman ang kalikasan at sanhi ng mga akusasyon laban sa kanya, 

Section 14.

1. No person shall be held to answer for a criminal offense without due process of law.

2. In all criminal prosecutions, the accused shall be presumed innocent until the contrary is proved, and shall enjoy the right to be heard by himself and counsel, to be informed of the nature and cause of the accusation against him, to have a speedy, impartial, and public trial, to meet the witnesses face to face, and to have compulsory process to secure the attendance of witnesses and the production of evidence in his behalf. However, after arraignment, trial may proceed notwithstanding the absence of the accused: Provided, that he has been duly notified and his failure to appear is unjustifiable. 

Kinakailangan na ang bawat elementong bumubuo sa krimen ay dapat na mailahad sa reklamo o impormasyon. 

Ang pangunahing layunin ng pag-aatas na ilahad ang lahat ng elemento ng isang krimen na itakda sa impormasyon ay upang bigyan ng oportunidad ang akusado na maihanda ang kanyang depensa. Ito ay kaugnay sa ipinapalagay na walang independiyenteng kaalaman sa mga katotohanang bumubuo sa pagkakasala ang isang akusado.

Ang litisin at hatulan ang isang akusado, sa isang pagkakasala maliban sa isinasaad sa impormasyon ay magiging paglabag sa kanyang karapatan.

Bagaman parehong merong biktimang nasawi sa krimeng homicide at death caused in a tumultuous affray, malaki ang kanilang pagkakaiba sa mga rekisito o elemento. 

Ang krimeng homicide ay hindi kasama sa krimeng death caused in a tumultuous affray, at higit sa lahat, ang Homicide ang mas mabigat na krimen. 

Bagaman tama ang RTC na ang totoong uri ng akusasyong kriminal ay hindi nakadepende sa kung ano ang nakasaad sa pangalan o titulo nito at sa halip ay kung ano ang nakasaad sa paglalahad ng mga pangyayari sa laman ng impormasyon, sa kasong ito, malinaw ang impormasyon na ang alegasyon ay para sa krimeng kamatayan na dulot ng magulong awayan. Dahil dito, hindi maaaring itaguyod ng CA ang desisyon ng RTC.

Sa kabilang banda, hindi rin maaaring mahatulan sa kasong isinampa na death caused in a tumultuous affray na nakasaad sa impormasyon si Carlo dahil hindi rin napatunayan ang mga rekisito nito. Binigyang-diin ng CA na walang tumultuous affray kapag walang grupo ng mga tao na sangkot sa magulong awayan, at lalo kung ang taong aniya ay nagbigay ng mabigat o nakamamatay na pinsala ay nakilala tulad aniya ni Carlo sa alegasyon ng tagausig, dahil sa pagkabigo ng tagausig na patunayan ang nasabing krimen – nararapat na mapawalang-sala si Carlo.

Muli, pinaalala ng CA na tumataas o bumababa ang kasong kriminal sa lakas ng kaso ng prosekusyon at hindi sa kahinaan ng depensa. 

Kaugnay nito, dapat munang malampasan ng tagausig ang pagpapalagay ng inosente o presumption of innocence ng bawat akusado sa pamamagitan ng pagpapatunay sa mga elemento ng krimen at ang pagkakakilanlan ng akusado bilang salarin sa pamamagitan ng ebidensiyang lampas sa makatuwirang pagdududa. 

Ang mga nabanggit ay hindi napunan ng tagausig sa kasong ito. Dahil dito, dapat mapalaya si Carlo.

Samakatuwid, hinding-hindi dapat balewalain ng Estado ang kahalagahan ng wastong paraan ng pagbibintang o paglalahad ng kalikasan at sanhi ng akusasyon sa isang impormasyon, dahil ang isang akusado ay hindi maaaring mahatulan ng isang pagkakasala na hindi kasama o malinaw sa reklamo o impormasyon.