Elemento ng self-defense

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Dec. 23, 2024

ISSUE #337

Isang hindi inaasahan na pamamaslang ang naganap sa pagitan ng mga partido sa kuwento na aming ibabahagi sa araw na ito na sina Expedito at Sabino. 

Naganap ang malagim na insidente noong ika-19 ng Mayo 2022, sa Dicayas, Dipolog City. Insidente na sa isang banda ay nagdulot ng kamatayan ni Expedito, sa pagiging malubhang sugatan ni Sabino at ang kalaunan niyang pagharap sa kasong homicide na umabot sa hukuman ng mga apela na pinamagatang People of the Philippines vs. Sabino Limbaga Rodrigo (CA-G.R. CR HC No. 02501-MIN, September 17, 2024), sa panulat ni Honorable Court of Appeals Associate Justice Lorna Francisca Catris-Chua Cheng. Sabay-sabay nating tunghayan ang kanilang magiging legal na kapalaran.

Batay sa bersyon ng depensa, alas-7:30 ng gabi, noong ika-19 ng Mayo 2022, nakaupo sa isang bangko si Sabino. Katabi at napapagitnaan diumano siya nina Virgilio at John. Habang siya ay nagbibilang ng kanyang kinita sa pagbebenta ng isda noong araw na iyon ay mabilis na naglakad papalapit sa kanya si Expedito na merong hawak na isang bagay na nababalot ng tela. Bigla na lamang diumano sinaksak ni Expedito ng bolo si Sabino sa dibdib at sila ay kapwa natumba. Sinubukan pa umanong saksakin muli ni Expedito ang noon ay duguan nang si Sabino. Sila ay nagpangbuno para sa naturang patalim. Nahawakan diumano ni Sabino ang kamay ni Expedito at nasiko niya rin ang huli, dahilan upang makuha niya ang bolo. Sinubukang kuhanin ni Expedito mula kay Sabino ang bolo at sa puntong iyon ay nasaksak ni Sabino si Expedito gamit ang naturang bolo.

Nakita umano ni Virgilio nang saksakin ni Expedito si Sabino. Nakainom umano si Expedito at inakala ni Virgilio na mamamatay na si Sabino bunsod ng pagkakasaksak dito. Nakita rin umano ni Virgilio nang subukang saksaking muli ni Expedito si Sabino at narinig niya umano na sinabi ni Expedito na papatayin niya si Sabino. Ayon pa kay Virgilio, marahil hindi umano titigil si Expedito sa pag-atake kay Sabino kung hindi nito nakuha ang patalim.

Matapos na masaksak ni Sabino si Expedito ay nanatili lamang siya sa pinangyarihan ng insidente. Inakala ni Virgilio na patay na si Sabino dahil hindi ito nagsasalita at patuloy ang pag-agos ng dugo mula sa dibdib nito. Dahil sa hindi pagtigil na pagdurugo ng dibdib ni Sabino, agad siyang sinugod sa ospital.

Sa CCTV footage na kuha mula sa covered court malapit sa pinangyarihan ng insidente, nakita umano na nakaupo si Sabino noong gabing iyon. Napapagitnaan diumano siya nina Virgilio at John nang biglang dumating si Expedito na merong hawak na isang nababalot na bagay, na kalaunan ay napag-alaman na isang bolo. Sinaksak diumano ni Expedito si Sabino sa dibdib at kapwa umano sila natumba. Matapos iyon ay wala nang iba pang nakita na footage. 

Nanatili lamang diumano si Sabino sa pinangyarihan ng insidente hanggang sa makarating ang mga pulis at mga tanod ng barangay at siya ay inaresto.

Batay sa pahayag ni PSSG. Inclan, ang pulis na nag-imbestiga sa naturang insidente, wala umanong kumosyon o komprontasyon sa pagitan ni Expedito at Sabino bago maganap ang pananaksak. 

Si Expedito rin ay meron nang tala sa barangay kaugnay sa gulo na ginawa nito tuwing siya ay nakakainom. Diumano, bago ang insidente ng pananaksak kay Sabino, nasangkot na si Expedito sa isa pang insidente ng pananaksak. Sa pagkakaalam din umano ni PSSG. Inclan, meron nang kasong homicide na naisampa laban kay Expedito at ang nasabing biktima ay nakulong na rin.

Pagsamo ni Sabino sa Regional Trial Court (RTC) ng Dipolog City ay “not guilty”. Hindi niya itinanggi na siya ang sumaksak kay Expedito, subalit iginiit ni Sabino na nagawa lamang niya iyon bilang pagdedepensa sa kanyang sarili.

Bagaman hindi tumutol ang tagausig sa ebidensiya na isinumite ng depensa at hindi rin ito nagprisinta ng sariling ebidensiya, iginiit ng tagausig na hindi makatwiran ang ginawang pananaksak ni Sabino kay Expedito na siyang naging sanhi ng pagpanaw ng huli. 

Diumano, noong nakuha na ni Sabino ang bolo ay wala nang banta sa kanyang buhay. Kung kaya’t hindi umano maituturing na ganap na depensa sa sarili ang ginawang pananaksak ni Sabino.

Noong ika-13 ng Pebrero 2023 nang magbaba ng desisyon ang RTC. Guilty ang paghatol kay Sabino. Ang parusa na iginawad sa kanya ay pagkakakulong ng hindi bababa sa 10 taon bilang minimum hanggang 14 na taon, 8 buwan at 1 araw, bilang maximum. 

Maliban dito, pinagbabayad din si Sabino ng P50,000.00 bilang bayad-pinsala at P50,000.00 bilang moral damages para sa mga naulila ng biktima at ang cost of suit. 

Sang-ayon ang RTC na hindi umano makatarungan ang ginawa na pagsalakay ni Expedito at walang sapat na probokasyon sa parte ni Sabino. Subalit, hindi umano makatwiran ang pananaksak ni Sabino sapagkat noong punto umano na sinaksak niya si Expedito ay hindi na umano armado ang huli. Kung kaya’t wala na umanong panganib kay Sabino na magbibigay katwiran upang saksakin pa niya si Expedito.

Dahil hindi pabor sa naturang desisyon ay agad na naghain si Sabino ng kanyang apela. Iginiit ng depensa, sa tulong at representasyon ni Manananggol Pambayan H. J. A. Franje-Celestiano mula sa aming PAO-Regional Special and Appealed Cases Unit (PAO-RSACU) Mindanao, na umakto lamang si Sabino bilang ganap na pagtatanggol niya sa kanyang sarili o complete self-defense.

Ang Office of the Solicitor General (OSG) naman ay naghain ng Manifestation and Motion in Lieu of Brief na kung saan inirerekomenda nito ang pagpapawalang-sala kay Sabino. Makatarungan diumano na pagdedepensa sa kanyang sarili ang ginawa ng nasasakdal dahil meron kagyat na pagbabanta sa kanyang buhay.

Sa masiyasat na muling pag-aaral ng CA Cagayan de Oro City sa naturang apela, kinatigan ng hukuman ng mga apela ang panig ng depensa. 

Ang mga elemento ng balidong self-defense, alinsunod sa Artikulo 11 ng ating Revised Penal Code, ay ang mga sumusunod: (1) unlawful aggression o hindi makatarungan na pagsalakay ng biktima; (2) reasonable necessity o makatwiran na pamamaraan na ginawa ng taong dumedepensa sa kanyang sarili upang salagin ang pagsalakay sa kanya; at (3) lack of sufficient provocation o walang sapat na probokasyon sa parte ng taong dumedepensa sa kanyang sarili para siya ay salakayin ng biktima.

Ipinaliwanag ng kagalang-galang na hukuman na sa kaso ni Sabino, hindi umano kuwestyunable ang una at ikatlong elemento ng self-defense. Ang tanong na lamang na kailangan na mabigyan ng linaw ay kung naitaguyod ba ang ikalawang elemento – kung makatwiran ba ang pamamaraan na ginawa ni Sabino bilang pagdedepensa sa kanyang sarili?

Masinsin na ipinaliwanag ng CA Cagayan de Oro City na ang hinihingi ng batas kaugnay sa ikalawang elemento ng self-defense na reasonable necessity ay hindi nangangahulugan na absolute necessity. 

Bagkus, ang kinakailangan na maitaguyod ay rational necessity o ang pag-iisip ng nasa angkop na katwiran. Ito ay sa kadahilanan na ang isang tao umano na sinasalakay at ginagawan ng karahasan ay hindi karaniwan na makakapag-isip nang may sapat na katiwasayan o kapanatagan, o makakapaghambing nang may katahimikan ng pagpapasya. Diumano, ang pangunahin na iisipin ng naturang tao ay ang depensahan ang kanyang sariling kaligtasan.

Sa nangyari umano kina Sabino, bagaman nakuha niya ang bolo mula kay Expedito at napasakamay niya ito ay makatwiran na isipin niya na patuloy pa rin ang panganib sa kanyang buhay dahil sila ay patuloy pang nagpangbuno at sinubukan pa siyang saksakin muli ni Expedito. 

Kung kaya’t, para sa hukuman ng mga apela, balido umano na pagtatanggol sa kanyang sarili ang gamitin ni Sabino ang natatanging sandata na maaari niyang magamit noong punto na iyon. 

Kung susuriin din ang kabuuang pangyayari, masasabi na hindi kriminal na pag-iisip ang naghimok kay Sabino na saksakin si Expedito. 

Bagkus, ang kanyang pagnanais na depensahan at protektahan ang kanyang sarili ang naghimok sa kanya na saksakin ang biktima nang walang taros.

Kung kaya’t ipinag-utos ng CA Cagayan de Oro City ang pagbaliktad at pagsantabi ng naunang desisyon ng RTC Dipolog City at igawad ang pagpapawalang-sala kay Sabino.

Ang desisyon na ito ng CA Cagayan de Oro City ay naging final and executory noong Setyembre 17, 2024.

Lubos na nakalulungkot ang mga pangyayari na tulad ng sinapit nina Sabino at Expedito. Kapwa sila lubos na nasaktan, ang isa ay nauwi pa sa kanyang kamatayan. Hindi natin lubos na mauunawaan o malalaman ang tunay na dahilan ni Expedito upang gawin ang naging pananalakay niya kay Sabino. 

Gayunman, sana ay makamit pa rin niya ang katahimikan sa kabilang buhay. Para naman kay Sabino, nawa’y maipagpatuloy niya ang buhay nang may bagong pag-asa; at sana maibalik pa ang mainit na pagtanggap sa kanyang pinagmulang tahanan at pamayanan.

Kahit pa asawa ng biktima… Magkakasalungat na pahayag, ‘di kinatigan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Dec. 16, 2024

ISSUE #336

Hindi madali ang pagsusulong ng kaso, lalo na ang mga kasong kriminal na kung saan nakadepende ang buhay at kalayaan ng isang akusado.

Kadalasan ang mga kasong ito ay nababalot ng mga masalimuot na hindi natin mapipili o maiiwasan.

Isang halimbawa ang kaso na aming ibabahagi sa araw na ito, ang People of the Philippines vs. Jeffrey Tillo y Labuayan (CA-G.R. CR HC No. 03123-MIN, December 15, 2023), sa panulat ni Honorable Court of Appeals Associate Justice Evalyn M. Arellano-Morales (Twenty-Second Division).

Masalimuot ang kaso na ito hindi lamang para sa panig ng biktima at kanyang mga naulila, kundi pati na rin sa panig ng inakusahan na sumasamo ng pagpapawalang-sala. Sama-sama nating tunghayan kung paano napagdesisyunan ang kasong ito, mula sa mababang hukuman hanggang sa hukuman ng mga apela.

Sinampahan ng kasong murder sa Regional Trial Court (RTC) ng Polomolok, South Cotabato si Jeffrey dahil umano sa pananambang niya ng saksak sa biktimang tawagin na lamang natin sa pangalang ‘Carlos’.

Ang naturang saksak diumano ang naging sanhi ng agarang pagpanaw ng nasabing biktima. Naganap umano ang malagim na krimen alas-7:30 ng umaga, noong ika-28 ng Oktubre 2018, sa isang Barangay sa Munisipalidad ng Tupi, South Cotabato.

Batay sa testimonya ni Normelyn, asawa ng biktima, nagkakape umano silang mag-asawa ng umagang iyon. Matapos ang kanilang pagkakape, agad na kinumpuni ni Carlos ang bintana ng kanilang bahay. May 7 metrong layo si Normelyn kay Carlos nang makita niya na bigla na lamang itong tinambangan ng saksak ni Jeffrey mula sa likod nito. Pagkasaksak diumano kay Carlos, nakuha pa nito na tumalon palabas ng kanilang bintana. Hindi na umano siya nahabol ni Jeffrey, habang si Jeffrey naman ay tinaga umano ang sarili. Nadala pa umano sa ospital si Carlos subalit binawian din ito ng buhay.Inaresto si Jeffrey habang nagpapagamot sa Provincial Hospital sa Koronadal City.

Nakuha diumano mula kay Normelyn ang kutsilyo na ginamit ni Jeffrey sa pananaksak kay Carlos.Batay sa testimonya ni Dr. Fabie, doktor na sumuri kay Carlos, matinding pagkawala ng dugo bunsod ng pagkakasaksak sa dibdib ang naging sanhi ng pagkamatay ng biktima.Mariing pagtanggi naman ang iginiit ni Jeffrey sa hukuman. Batay sa kanyang testimonya, noong umagang iyon ay kasama niya na nagkakape ang kapatid ni Carlos na si Julie.

Nagkaroon diumano ng pagtatalo sa pagitan ni Carlos at Julie patungkol sa lupa na katabi lamang ng bahay ni Jeffrey. Lumabas diumano si Jeffrey upang payapain ang dalawa ngunit nakita niya na kumuha ng itak si Carlos at gagamitin diumano ito kay Julie. Pumagitna umano siya sa magkapatid ngunit siya umano ang nahampas ni Carlos sa ulo, dahilan upang siya ay mawalan ng malay.

Nagising na lamang diumano si Jeffrey noong sumunod na gabi na nasa ospital na siya. Nalaman na lamang din niya na siya ang pinagbibintangang pumaslang kay Carlos.Batay kay Dr. Napoles, doktor na sumuri kay Jeffrey, meron umanong mga sugat si Jeffrey sa pareho nitong parietal areas na maaari umanong bunsod ng pagkakatama ng isang matalim na bagay. Kung hindi umano nagamot ang mga nasabing sugat ay maaari umanong naging sanhi ito ng pagkaubos ng dugo.

Hindi umano masabi nang may katiyakan ni Dr. Napoles kung ang mga naturang sugat ay gawa mismo ni Jeffrey o kung ito ay gawa ng ibang tao.

Nagbaba ng hatol ang RTC noong ika-28 ng Oktubre 2021. Higit sa makatwirang pagdududa umano ang pagkakasala ni Jeffrey. Para sa RTC, naging sapat ang testimonya ni Normelyn na si Jeffrey ang tumambang at pumatay kay Carlos. Meron din umanong pagtataksil o treachery sapagkat mula sa likod diumano ang pagkakasaksak kay Carlos, kung kaya’t wala umanong naging paraan upang depensahan ni Carlos ang kanyang sarili. Reclusion perpetua without eligibility of parole ang ipinataw na parusa kay Jeffrey.

Pinagbabayad din siya para sa mga naulila ni Carlos ng halagang P100,000.00 bilang civil indemnity, P100,000.00 bilang moral damages at P100,000.00 bilang exemplary damages.Kinuwestiyon ni Jeffrey ang naturang hatol ng RTC sa pamamagitan ng paghahain ng kanyang apela sa Court of Appeals Cagayan de Oro City.

Siya ay tinulungan at inirepresenta ni Manananggol Pambayan C.M.C. Aminao-Tagud mula sa aming PAO-Regional Special and Appealed Cases Unit (PAO-RSACU) Mindanao. Mariin nilang iginiit sa hukuman ng mga apela na hindi napatunayan ang pagkakasala ni Jeffrey nang higit pa sa makatwirang pagdududa.

Partikular na iginiit ng panig ng depensa na hindi napatunayan ng tagausig ang lahat ng mga elemento ng murder, na walang kredibilidad ang tanging saksi ng tagausig na si Normelyn at hindi napatunayan ang alegasyon patungkol sa sirkumstansya ng pagtataksil o treachery.

Sa pagdedesisyon sa naturang apela, ipinaalala ng CA Cagayan de Oro City ang mga elemento ng murder, na: (1) Merong tao na pinaslang; (2) Ang akusado ang tao na pumaslang; (3) Ang pamamaslang ay ginamitan ng alinman sa mga qualifying circumstances na nakasaad sa Artikulo 248 ng Revised Penal Code; at (4) Ang pamamaslang ay hindi napapaloob sa krimen na parricide o infanticide.Sa muling pag-aaral ng CA Cagayan de Oro City sa kaso ni Jeffrey, sumang-ayon ang nasabing hukuman na hindi umano napatunayan ng ebidensya ng tagausig na si Jeffrey ang pumaslang kay Carlos. Naging kapuna-puna umano sa hukuman ng mga apela ang hindi pagkakaayon ng testimonya ni Normelyn na nagdulot ng pagdududa sa isipan ng hukuman kung totoo nga bang si Jeffrey ang may-akda ng krimen. Sa Judicial Affidavit diumano ni Normelyn, isinalaysay niya na nagpunta siya sa bahay ni Julie upang kausapin ito ukol sa hindi nito pagkakaunawaan kay Carlos nang bigla umanong umalis si Jeffrey at nagpunta sa bahay nila Normelyn at pagpasok diumano ni Jeffrey ay kumuha ito ng kutsilyo sa bag at tinambangan ng saksak si Carlos. Subalit, sa kanyang testimonya sa hukuman, sinabi umano ni Normelyn na nagkakape silang mag-asawa sa terasa ng kanilang bahay.

Matapos umanong magkape ni Carlos ay agad nitong kinumpuni ang kanilang bintana nang bigla na lamang diumano dumating si Jeffrey at hinamon si Carlos ng patayan.Nakadagdag pa umano sa pagkalito ng hukuman ng mga apela nang sabihin ni Normelyn sa kanyang cross-examination na siya at ang kanilang mga anak diumano ay nasa terasa sa labas ng kanilang bahay noong masaksak si Carlos at noong lumingon lamang siya sa kanilang bahay ay saka niya narinig ang tinig ng isang babae na sinabing nasaksak na umano si Carlos.

Para sa CA Cagayan de Oro City, hindi maipagsasawalang-bahala ang hindi pagkakaayon ng mga naging pahayag at testimonya ni Normelyn, sapagkat hindi man lamang umano ito makapagbigay ng tiyak na pagkasunud-sunod ng mga pangyayari gayung ginawa niya umano ang nasabing Judicial Affidavit isang araw matapos ang insidente at ibinigay naman niya ang kanyang testimonya sa hukuman halos wala pang isang taon mula nang maganap ang naturang insidente.

Dapat diumano, ayon sa appellate court, sa loob ng mga nasabing panahon ay sariwa at malinaw pa sa isipan ni Normelyn ang mga pangyayari. Para umano sa hukuman ng mga apela, ang pagbibigay ni Normelyn ng mga magkakasalungat at hindi magkakatugma na salaysay ay nagpapahiwatig na gumagawa lamang umano ito ng istorya kung paano pinaslang si Carlos.

Nakakapanghilakbot ‘di umano para sa hukuman ng mga apela ang pahayag ni Normelyn na tinaga umano ni Jeffrey ang sarili nito gamit ang taga na ginagamit diumano ni Carlos na pangkumpuni ng kanilang bintana matapos niyang saksakin ang biktima.

Hindi umano lubos na isinasangtabi ng hukuman ng mga apela ang posibilidad na ginawa iyon ni Jeffrey, subalit hindi umano kumbinsido ang appellate court sa nasabing alegasyon sapagkat lampas sa lohika at karanasan ng tao ang kusang saktan ang kanyang sarili nang walang dahilan.

Hindi umano maisip ng hukuman ng mga apela kung bakit tatagain ni Jeffrey ang kanyang sariling ulo na maaaring maging sanhi ng kanyang pagpanaw kung maaari naman siyang tumalilis na lamang sa pinangyarihan ng insidente upang takasan ang kriminal na responsibilidad, kung siya nga talaga ang sumaksak kay Carlos.

Dahil umano sa mga nabanggit na magkakasalungat na salaysay, hindi binigyan ng timbang ng CA Cagayan de Oro City ang mga naging pahayag ni Normelyn.

Ipinaalala ng appellate court na ang mga kontradiksyon at pagkakasalungat sa mga materyal at mahahalagang bagay ay lubos na nakasisira sa kredebilidad ng isang saksi.

Binigyang-diin din ng CA Cagayan de Oro City na maaari lamang mahatulan na may-sala ang isang akusado kung mapapatunayan ang pagkakasala nito nang higit pa sa makatwirang pagdududa. Bagaman hindi umano ipinag-uutos ng batas ang pagkakaroon ng ganap na katiyakan, kinakailangan diumano na maitaguyod ng ebidensya ng tagausig nang may moral na katiyakan ang pagkakasala ng akusado.

Kung meron diumano na kahit na katiting na pagdududa sa isipan ng hukuman kaugnay sa pagkakasala ng akusado, kinakailangan diumano na siya’y ipawalang-sala.

Dahil nabigo umano ang tagausig na itaguyod ang pagkakasala ni Jeffrey nang higit sa makatwirang pagdududa, minarapat ng CA Cagayan de Oro City na baliktarin at isangtabi ang naunang desisyon ng RTC at ipawalang-sala si Jeffrey.

Ang desisyon na ito ng CA Cagayan de Oro City ay naging final and executory noong Disyembre 15, 2023.

Walang sinuman ang nararapat na makaranas ng malagim na pagpanaw. Kahit merong hidwaan o hindi pagkakaintindihan, hindi sana ito ang magdala sa atin ng kalagim-lagim na pangyayari. Tulad na lamang sa sitwasyon ni Carlos at Julie na diumano ay merong hindi pagkakaunawaan, hindi na sana umabot pa ang kanilang problema sa kamatayan.

Lubos kaming nalulumbay sa sinapit ni Carlos at batid namin na merong paghihinagpis ang kanyang naiwan na pamilya dahil sa sinapit niya.

Panalangin namin na makamtan ng kanyang kaluluwa at ng kalooban ng kanyang pamilya ang kapayapaan sa pagtatapos ng paglilitis ng kasong ito sa hukuman ng mga apela.

Hindi man ito ang inaasahan na pagwawakas ng mga naulila ni Carlos, subalit kailangan ding bigyan ng respeto ang pinal na desisyon ng hukuman. Ating pakatatandaan na sa ilalim ng ating batas, ang akusado ay hindi maaaring patawan ng parusa kung hindi mapapatunayan ang kanyang pagkakasala nang higit pa sa makatwirang pagdududa.

Alitang nauwi sa karahasan

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Dec. 7, 2024

ISSUE #335

Sadyang hindi natin alam kung kailan magwawakas ang buhay natin sa mundong ito. Gayunman, hindi pa rin ito sumasagi sa ating isipan dahil abala tayo sa paggawa ng ating gawain.

Sa ating isipan ay meron pa namang bukas na naghihintay sa atin. Subalit, paano kung ito ay huli na pala? Sa iyong gawain o araw, may babaguhin ka ba?Ang biktima sa kuwento na aming ibabahagi ngayon ay hindi nabigyan ng pagkakataon na isipin pa ang mga iyon.

Maagang binawi ang kanyang buhay dahil lamang sa tila hindi maayos na pagkakaintindihan. Samahan ninyo kami na tunghayan ang kasong People of the Philippines vs. Roberto Potot y Loberio, Jeffrey Lipata y Potot and Christian Ponce y Potot (CA-G.R. CR No. 04680, August 27, 2024), sa panulat ni Honorable Court of Appeals Associate Justice Bautista G. Corpin Jr.

Nawa ay kapulutan ito ng aral ng bawat isa sa ating mga mambabasa, na ang init ng ulo o alitan kailanma’y hindi dapat pinapairal. Pang-unawa ay napakahalaga sapagkat maaaring buhay ang kapalit kung ang hindi pagkakaunawaan ay sumidhi.

Ang biktima sa kasong ito ay si Alex na binawian ng buhay dahil sa saksak na kanyang natamo, habang si Roberto naman ang napagbintangan na pumaslang sa kanya at sinampahan ng kasong murder sa Regional Trial Court (RTC) ng Laoang, Northern Samar, noong ika-1 ng Disyembre 2014.

Ika-28 ng Mayo 2015, isinumite sa hukuman ang inamyendahan na paratang na kung saan isinama bilang mga kapwa-akusado sa pamamaslang sina Jeffrey at Christian. Pakikipagsabwatan diumano kay Roberto ang naging alegasyon laban kina Jeffrey at Christian upang maisakatuparan ang pagkitil sa buhay ni Alex.

Gayunman, “not guilty” naman ang naging pagsamo ng mga inakusahan sa hukuman.Batay sa testimonya ng mga saksi ng tagausig na sina Rona at Maria, bandang alas-6:00 ng gabi, noong ika-27 ng Nobyembre 2014, sila ay nasa barangay auditorium ng Pangpang, Palapag, Northern Samar.

Meron diumanong mga mag-aaral na nagsasanay du’n para sa pagdiriwang ng buwan ng Ingles. Naroon din umano ang biktima na si Alex, nang bigla umanong dumating sa nasabing lugar sina Roberto, Jeffrey at Christian, sila ay nasa ilalim diumano ng impluwensiya ng alak at nanggugulo sa mga nagsasanay. Nang marating ng tatlo ang bahagi kung saan nagsasanay ang mga mag-aaral na nasa third at fourth year high school, sinabihan diumano sila nila Alex at James na itigil na ang panggugulo. Nakipagkamay diumano si Roberto kay James at sabay alis nina James at Alex.

Subalit sinundan diumano nina Roberto, Jeffrey at Christian sina James at Alex at nangyari na nga ang kaguluhan. Sinuntok diumano ni Roberto si Alex, dahilan upang gumanti umano si Alex ng suntok. Hinawakan diumano nina Jeffrey at Christian si Alex at nagpunta umano si Roberto sa bandang likuran ni Alex at sinaksak ito ng kutsilyo. Nagawa umano na makapiglas ni Alex at tumakbo palabas ng auditorium.

Nagpulasan din umano ng takbo sina Roberto, Jeffrey at Christian.Sa hukuman ay kinilala nina Rona at Maria ang tatlo na siyang mga nanakit kay Alex.Ayon kay Dr. Alice, saksi para sa tagausig, hypovolemic shock secondary to stab wound ang sanhi ng pagpanaw ni Alex.Batay naman sa testimonya ni Roberto, nagkita-kita sila nina Jeffrey at Christian upang maglaro ng basketball. Pagdating nila sa auditorium ay nakita nila na merong mga mag-aaral na noon ay nagsasanay ng sayaw. Nang bigla umanong umulan ay nag-alisan ang mga mag-aaral ngunit patuloy pa ring naglaro sina Roberto, Jeffrey at Christian.

Nagpunta umano sa kanang bahagi ng auditorium sina Roberto at Christian, habang si Jeffrey ay nagpunta sa kaliwang bahagi. Nagsindi umano ng sigarilyo sina Roberto at Christian na ikinagalit ng mga mag-aaral, isa na rito si Bembem na bigla umanong umalis.

Sinubukan umanong habulin ni Roberto si Bembem upang humingi ng paumanhin. Subalit, nang ilagay ni Roberto ang kanyang kamay sa balikat ni Bembem ay hinawakan siya ni Alex at hinamon ng suntukan.

Sinundan ito ng biglang pagsuntok ni Alex kay Roberto na naging sanhi upang bumagsak ito. Higit na malaking tao umano si Alex, kung kaya’t nang subukan diumano ni Alex na suntukin muli si Roberto ay naglabas na ang ito ng kutsilyo at kanyang sinaksak si Alex sa tagiliran. Hinawakan umano ni Alex ang tinamong sugat at tumakbo palabas ng auditorium. Agad umanong tumayo si Roberto at tumakbo palabas.

Nang makita umano ni Roberto si Jeffrey ay nagpasama siya para sumuko kay Barangay Captain Ponce. Kalaunan ay itinurn-over si Roberto sa istasyon ng pulis at siya ay ikinulong.

Batay naman sa testimonya nina Jeffrey at Christian, kasama nila na nagtungo sa auditorium si Roberto upang maglaro ng basketball. Nang bumuhos ang ulan, agad na nag-alisan ang mga mag-aaral ngunit itinuloy pa rin nilang tatlo ang paglalaro. Pagtila umano ng ulan ay muling nagbalikan ang mga mag-aaral sa kanilang pagsasanay.

Nagpunta umano sina Roberto at Christian sa kanang bahagi ng auditorium, habang si Jeffrey ay nagpunta sa kaliwang bahagi. Nagsindi umano si Christian ng sigarilyo ngunit pinatay rin niya ito matapos siyang sabihan ng isang mag-aaral na patayin ito. Nakita na lamang diumano ni Christian na palabas na ng gate si Roberto.

Inilagay diumano ni Roberto ang kamay nito sa balikat ni Bembem na diumano ay tinapik ni Alex. Matapos ay bumalik na umano si Alex sa mga kaklase nito nang siya umano’y sundan ni Roberto. Nang magharap na sina Roberto at Alex, agad na sinuntok ni Alex si Roberto na ikinabagsak nito.

Diumano, nang umamba na muling susuntok si Alex ay humugot na ng patalim si Roberto mula sa bewang nito at sinaksak si Alex. Matapos ay tumakbo umano sa magkabilang direksyon sina Roberto at Alex.

Nagwakas ang pagdinig sa Regional Trial Court (RTC) sa pagbaba ng hatol na maysala sina Roberto, Jeffrey at Christian para sa krimen na murder.

Ayon sa RTC, merong treachery at evident premeditation sa pamamaslang sa biktima. Ang partisipasyon diumano nina Jeffrey at Christian ay nakatulong upang maisakatuparan ni Roberto ang intensyon nito na saksakin ang biktima. Parusa na reclusion perpetua ang ipinataw kina Roberto, Jeffrey at Christian.

Ipinag-utos din ng hukuman ang pagbabayad-pinsala nila sa naulila ni Alex ng halagang P100,000.00, karagdagang P100,000.00 bilang moral damages, P100,000.00 bilang exemplary damages at P46,800.00 para sa mga ginastos sa burol at pagpapalibing sa nasabing biktima.

Mayo 29, 2023 nang maghain ng Notice of Appeal sina Roberto, Jeffrey at Christian. Naiakyat ang kanilang apela sa Court of Appeals (CA), Cebu City.Sa tulong at representasyon ng aming opisina, sa katauhan ni Manananggol Pambayan B.J. Largosa mula sa aming PAO-Regional Special and Appealed Cases Unit (PAO-RSACU)-Visayas, hiniling ng tatlong apelante ang kanilang pagpapawalang-sala.

Kanilang iginiit na taliwas ang desisyon ng RTC sa ating Saligang Batas sapagkat hindi umano malinaw kung ano ang mga impormasyon at batas kung saan ibinatay ng RTC ang naging hatol nito.

Iginiit din ng depensa na pagtatanggol lamang sa sarili o self-defense ang ginawa ni Roberto sapagkat siya umano ang unang sinalakay ni Alex sa pamamagitan ng panununtok nang wala umanong paghamon sa panig ni Roberto. Wala rin umanong kataksilan o treachery at hindi napatunayan ng saksi para sa tagausig na pinagplanuhan o merong evident premeditation sa pagitan ng tatlo.

Higit lalo, hindi umano napatunayan ang alegasyon ng sabwatan o conspiracy.Sa muling pag-aaral ng CA Cebu City sa kaso nila Roberto, bahagyang kinatigan ng appellate court ang depensa.

Sumang-ayon ang hukuman ng mga apela na taliwas ang ipinalabas na desisyon ng RTC sa ating Saligang Batas sapagkat hindi umano malinaw mula sa ibinabang desisyon ng RTC kung saan nito ibinatay na batas o jurisprudence ang naging hatol sa mga inakusahan. Ipinaalala ng CA Cebu City na nakasaad sa Section 14, Article VIII ng ating 1987 Constitution na ang bawat desisyon ng hukuman ay dapat nagsasaad ng mga impormasyon at batas kung saan ito ibinatay. Ang nasabing mandato ay malinaw ring nakasaad sa Section 1, Rule 120 ng ating Rules of Court. Sa kaso umano nila Roberto, nagkulang umano ang RTC.

Magkagayunman, mabusisi pa ring inaral ng CA Cebu City ang merito na inihain batay sa tala ng hukuman at mga ebidensiya na isinumite ng magkabilang panig, alinsunod sa tuntuning inilabas ng Korte Suprema sa kasong People vs. Lizada (G.R. Nos. 143468-71, January 24, 2003) na kung saan bahagyang isinaad:

“The Court would normally remand the case to the trial court because of the infirmity of the decision of the trial court, for compliance with the constitutional provision. However, to avert further delay in the disposition of the cases, the Court decided to resolve the cases on their merits considering that all the records as well as the evidence adduced during the trial had been elevated to the Court. The parties filed their respective briefs articulating their respective stances on the factual and legal issues.”

Sa masusing pagsisiyasat ng hukuman ng mga apela sa kaso nila Roberto, ipinahayag nito na nabaling ang pasanin ng pagpapatunay kay Roberto, sapagkat iginiit niya umano ang depensa ng pagtatanggol sa sarili. Ipinaliwanag ng CA Cebu City, sa pamamagitan ni Honorable Associate Justice Corpin Jr. ng Twentieth Division:

“In homicide cases, as in all criminal cases, the basic rule is that the burden of proving the guilt of the accused lies in the prosecution. But when the accused invokes self-defense, the rule is reversed and the burden of proof is shifted to the accused to prove the elements of his defense. It then becomes incumbent upon him to rely on the strength of his own evidence and not on the weakness of the evidence of the prosecution, for even if the latter were weak, it could not be disbelieved after he had admitted the killing.”  

Binigyang-linaw ng CA Cebu City na para kilalanin ang depensa ng pagtatanggol sa sarili o self-defense, kinakailangan na mapatunayan ang tatlong elemento – una, merong hindi makatwirang pagsalakay o unlawful aggression sa parte ng biktima; ikalawa, merong makatwirang pangangailangan sa parte ng taong nagtatanggol ng kanyang sarili sa pamamaraan na kanyang ginamit upang pigilan o salagin ang pagsalakay ng biktima; at ikatlo, walang sapat na paghamon (provocation) sa parte ng taong nagtatanggol sa kanyang sarili upang siya ay salakayin o saktan ng biktima.Para sa CA Cebu City, hindi umano naitaguyod ni Roberto na lehitimo niyang ipinagtanggol ang kanyang sarili.

Hindi umano napatunayan ng depensa na merong hindi makatwirang pagsalakay sa parte ni Alex. Naging kapuna-puna sa appellate court ang diumano hindi pagkakatugma ng mga testimonya ng mga saksi ng depensa.

Sa isang banda, sinabi umano ni Roberto na hinamon siya ni Alex ng suntukan at bigla na lamang diumano siyang sinuntok ng naturang biktima. Sa kabilang banda naman, sinabi nina Christian at Jeffrey na matapos tapikin ni Alex ang kamay ni Roberto ay bumalik na umano ito sa kanyang mga kaklase.

Sinundan diumano ni Roberto si Alex at du’n na sila nagkaharap at bigla na lamang sinuntok ni Alex si Roberto. Para sa hukuman ng mga apela, ang naturang agresyon ay nagwakas na noong punto na bumalik si Alex sa kanyang mga kaklase.

Wala na umanong panganib sa parte ni Roberto na magbibigay-katwiran upang gumamit pa siya ng anumang akto o pamamaraan upang protektahan ang kanyang sarili.Magkagayunman, hindi sang-ayon ang hukuman sa mga apela ni Roberto.

Bagaman napatunayan diumano sa pamamagitan ng mga saksi ng tagausig na si Roberto talaga ang sumaksak kay Alex, na ang pamamaslang na naganap ay hindi saklaw ng mga krimen na parricide o infanticide, hindi naman umano naitaguyod ng tagausig ang alegasyon na mayroong kataksilan o treachery.

Ipinaliwanag ng CA Cebu City na merong treachery kung sadya na pinili ng salarin ang pamamaraan na ginamit nito upang maisakatuparan ang krimen at masiguro na hindi makakasalag o depensa ang biktima.

Napansin ng appellate court na sa sitwasyon nina Roberto at Alex, nagkaroon ng alitan sa pagitan nila na naging dahilan ng biglaang pagsalakay, panununtok at nauwi sa pananaksak. Ang biglaan o hindi inaasahan na mga sirkumstansya na nabanggit ay taliwas diumano sa alegasyon na merong kataksilan.

Hindi rin umano napatunayan ng tagausig na merong evident premeditation sa pagsalakay ni Roberto. Wala umanong ebidensiya na nagpapakita na pinagplanuhan ni Roberto ang ginawa niyang pananaksak sa biktima.

Hindi rin umano naitaguyod na merong sapat na panahon na lumipas mula sa pagkakaplano ni Roberto at sa mismong akto niya ng pananaksak.Dahil dito, nagbaba ng bagong hatol ang CA Cebu City at pinatawan si Roberto ng parusa para sa krimen na homicide. Sapagkat siya umano ay kusang sumuko, kinonsidera iyon ng hukuman ng mga apela bilang mitigating circumstance.

Pagkakakulong ng 8 years and 1 day ng prision mayor bilang minimum, hanggang 12 years and 1 day ng reclusion temporal bilang maximum ng kanyang bubunuin. Siya rin ay inutusan na magbayad-pinsala ng halagang P50,000.00, pagbabayad ng karagdagang P50,000.00 bilang moral damages at P50,000.00 bilang sa temperate damages bilang kapalit ng actual damages.

Para naman kina Christian at Jeffrey, iginawad ng hukuman ng mga apela ang pagpapawalang-sala sa kanila sapagkat hindi umano naitaguyod ng tagausig, nang higit sa makatwirang pagdududa, ang alegasyon na kanilang pakikipagsabwatan na maisakatuparan ang krimen. Naging kapuna-puna umano sa appellate court ang pagkakasalungat na testimonya ng mga saksi patungkol sa partisipasyon ng dalawa sa pamamaslang sa biktima.

Batay sa pahayag ng saksi na si Rona, matapos diumano na suntukin ni Alex si Roberto ay hinawakan si Alex nina Christian at Jeffrey, lumapit si Roberto sa bandang likuran ni Alex at sinasak ito. Sa pahayag naman ng saksi na si Maria, hinawakan diumano ni Jeffrey ang braso ni Alex habang si Christian naman ay hinawakan si Roberto.

Nakalapit umano si Roberto kay Alex at sinasak ang huli sa likuran nito. Kaya naman para sa hukuman ng mga apela, mas kapani-paniwala umano ang pahayag ni Maria. Gayunman, hindi nakumbinsi ang CA Cebu City na merong sama-samang kriminal na layunin ang mga inakusahan.

Maipagpapalagay diumano na maaaring kaya hinawakan nila Christian at Jeffrey sina Alex at Roberto ay upang awatin sila sa gitna ng pagsusuntukan ng dalawa. Hindi rin umano napatunayan ng tagausig na alam nina Christian at Jeffrey ang magiging akto ng pananaksak ni Roberto.

Ang kalabuan ng intensyon at pagkilos nina Christian at Jeffrey ay nagdulot ng makatwirang pagdududa sa isipan ng hukuman ng mga apela ukol sa alegasyon ng pakikipagsabwatan.Ang naturang desisyon ng CA Cebu City ay naging final and executory noong Agosto 27, 2024.

Hindi man napatawan ng parusa sina Christian at Jeffrey dahil sa nakita ng appellate court na makatwirang pagdududa sa kanilang pagkakasala, nakamit naman ng namayapang biktima na si Alex ang hustisya sa pagkakahatol kay Roberto.

Sana ay matapos na ang lahat ng uri ng mga karahasan, isa na rito ang ginawa ni Roberto kay Alex. At sana ay patuloy na maihatid sa mga biktima ng krimen ang karampatang hustisya, ganundin sa mga maling napagbintangan ng krimen na sila ay mapawalang-sala.